ZALECAMY PRZECZYTANIE TEGO ARTYKUŁU W POŁĄCZENIU Z NASZĄ ULOTKĄ, ANTYDEPRESANTY, KTÓRĄ MOŻNA ZNAJDOWAĆ TUTAJ.
Wiele osób żyjących z przewlekłym bólem jest zniechęconych perspektywą długotrwałej lub nawet stałej terapii lekowej. Czym są te leki, czy są bezpieczne i jak działają? Obawy takie jak te mogą powstrzymać ludzi przed wytrwaniem przy lekach, które mogą zaoferować prawdziwe, poprawiające życie rozwiązanie ich stanu. Dr Mick Serpell wyjaśnia, jak działa amitryptylina i daje pewność co do skutków ubocznych, których możesz doświadczyć, szczególnie we wczesnych stadiach
Celem w zarządzaniu bólem przewlekłym jest oczywiście złagodzenie lub zmniejszenie bólu tak bardzo, jak to możliwe, ale nie zawsze udaje się to osiągnąć na poziomie, którego życzyliby sobie pacjenci. Równie ważna jest poprawa ogólnej jakości życia poprzez poprawę funkcji fizycznych, snu, nastroju i funkcji psychologicznych. Istnieją cztery główne podejścia do leczenia bólu:
1) fizykoterapia (fizjoterapia, akupunktura, TENS (przezskórna elektryczna stymulacja nerwów), itp.
2) terapia lekowa
3) analgezja regionalna (wstrzykiwanie leków w okolice nerwów, stawów lub innych tkanek)
4) terapie psychologiczne (techniki, które poprawiają radzenie sobie z bólem).
Dwa rodzaje bólu
Lekarze opisują ból jako nocyceptywny (uszkodzenie tkanki), neuropatyczny (uszkodzenie nerwu) lub jako kombinację obu. Ważne jest, aby rozróżniać te dwa rodzaje bólu, ponieważ reagują one na różne leki. Ból nocyceptywny jest najczęstszą formą bólu przewlekłego, a jego przykłady obejmują mechaniczny ból dolnej części pleców oraz zwyrodnieniowy lub zapalny ból stawów. Chociaż bóle te mogą zaczynać się jako czysto nocyceptywne, z czasem może dojść do zmian w obrębie układu nerwowego. Ból neuropatyczny często wynika z uszkodzenia nerwu, które powoduje jego nadaktywność. Dlatego leki stosowane w przypadku bólu neuropatycznego mają na celu stabilizację lub „uspokojenie” tych nerwów. Być może nie powinno więc dziwić, że leki stosowane w innych schorzeniach, w których tkanka nerwowa jest nadaktywna lub „pobudzona”, takich jak padaczka czy depresja, okazały się być użytecznymi lekami w bólu przewlekłym.
Leczenie farmakologiczne
Konwencjonalne leki przeciwbólowe, takie jak kodeina i ibuprofen, są stosowane w bólu nocyceptywnym. Często nie są one skuteczne w przypadku bólu neuropatycznego. Większość leków stosowanych do uśmierzania bólu neuropatycznego została pierwotnie opracowana do leczenia innych schorzeń. Na przykład, amitryptylina jest lekiem przeciwdepresyjnym, ale obecnie jest znacznie częściej stosowana w leczeniu bólu niż w swoim pierwotnym przeznaczeniu. Podobnie jest z niektórymi lekami przeciwdrgawkowymi, takimi jak gabapentyna, które są częściej stosowane w bólu neuropatycznym niż w padaczce.
Zmień swój styl życia
Zawsze pamiętaj, że sam lek nie wystarczy. Chociaż leczenie farmakologiczne może odegrać pewną rolę w leczeniu bólu, zmiana stylu życia (np. poprawa kondycji fizycznej i zwiększenie ilości ćwiczeń), jak również nauka lepszego zarządzania bólem i radzenia sobie z nim, są również istotne dla osiągnięcia pomyślnego wyniku.
Ogólne zasady leczenia farmakologicznego
Pani/Pana lekarz rozpocznie leczenie od małej dawki leku, która będzie zwiększana do odpowiedniej dawki i przyjmowana przez odpowiedni czas, aż do uzyskania zauważalnej ulgi w bólu (lub wystąpienia poważnych działań niepożądanych). Ta procedura stopniowego zwiększania dawki i monitorowania efektu nazywana jest „miareczkowaniem dawki”. W przypadku niewystarczającego złagodzenia bólu lub wystąpienia uciążliwych działań niepożądanych, lek zostanie odstawiony. Lekarz prawdopodobnie będzie stopniowo odstawiał lek w ciągu kilku tygodni, aby uniknąć potencjalnych nagłych efektów odstawienia. Jeśli uzyskasz częściową, ale niewystarczającą ulgę w bólu, czasami lekarz doda inny lek, ponieważ terapia skojarzona może być bardziej skuteczna w leczeniu bólu niż terapia pojedynczym lekiem. Jednakże, istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, gdy przyjmowanych jest więcej leków.
Gdy jesteś na właściwej dawce i kombinacji leków, możesz kontynuować przyjmowanie leku przez czas nieokreślony. Jednak zawsze powinno to być sprawdzane przez Ciebie i Twojego lekarza, co trzy do sześciu miesięcy. Może się zdarzyć, że zdecydujesz, że leki nie pomagają już wystarczająco lub że doświadczasz teraz problematycznych skutków ubocznych. W takim przypadku powinieneś odstawiać leki stopniowo (po jednym na raz), aby upewnić się, że nadal przynoszą ci korzyści.
Większość lekarzy zgadza się, że leki na ból przewlekły powinny być przyjmowane regularnie „przez całą dobę”, a nie „w razie potrzeby” w przypadku bólu przebijającego się. Łatwiej jest utrzymać ból w ryzach niż próbować go ścigać, gdy już wymknie się spod kontroli.
Antydepresanty
Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, takie jak amitryptylina, są „złotym standardem” w bólu neuropatycznym, ponieważ są najskuteczniejszymi i najlepiej znanymi lekami w tym schorzeniu. Mogą one być również przydatne w przypadku przewlekłego bólu nocyceptywnego, zwłaszcza jeśli występuje w nim komponent neuropatyczny. Wydaje się, że działają one w układzie nerwowym poprzez zmniejszenie zdolności komórki nerwowej do ponownego wchłonięcia substancji chemicznych, takich jak serotonina i noradrenalina. Te substancje chemiczne nazywane są przekaźnikami neuronowymi. Jeśli nie są one ponownie wchłaniane, gromadzą się poza komórką nerwową, a wynikiem tego jest tłumienie komunikatów bólowych w rdzeniu kręgowym.
Wszystko w głowie?
Sposób, w jaki leki przeciwdepresyjne przynoszą ulgę w bólu jest całkowicie oddzielony od efektu antydepresyjnego. Dawka wymagana w leczeniu depresji jest znacznie wyższa (150-250 miligramów (mg) dziennie) niż dawki stosowane w leczeniu bólu (25-75 mg/d). Amitryptylina działa również u pacjentów, którzy nie mają depresji. Ponadto, w leczeniu depresji dostępnych jest ponad dwadzieścia różnych leków przeciwdepresyjnych, ale tylko niewielka ich liczba może być jednocześnie skutecznymi lekami przeciwbólowymi.
Ważne jest, aby pacjent otrzymał pełne wyjaśnienie zasadności stosowania terapii przeciwdepresyjnej. Nie jest tak, że lekarz uważa, że Pana ból jest spowodowany depresją. Nie myśl więc, że nie jesteś traktowany poważnie, lub że ból jest „tylko w twojej głowie”.
Depresja może wystąpić z przewlekłym bólem, zwykle jest „reaktywna” lub w odpowiedzi na ból, cierpienie i utratę funkcji, i często poprawia się wraz z poprawą bólu przewlekłego. Jednakże, jeśli jest ciężka, może wymagać jednoczesnego leczenia innymi terapiami przeciwdepresyjnymi, takimi jak techniki psychologiczne lub inny lek przeciwdepresyjny.
Początek stosowania amitryptyliny
Jedna na cztery osoby uzyska znaczące złagodzenie bólu dzięki amitryptylinie. Jest to uważane za doskonały wynik w przypadku przewlekłych stanów bólowych. Zaczyna się od niskiej dawki (10 lub 25 mg dziennie) i stopniowo zwiększa się ją w odstępach 10 lub 25 mg co tydzień, aż do 75 mg, jeśli działania niepożądane są tolerowane. Lekarz może zalecić stosowanie dawki większej niż ta. Tabletki są małe i trudne do przecięcia na pół, i często powodują drętwienie języka z powodu miejscowego działania znieczulającego, ale jest dostępny w postaci syropu. Lepiej jest używać syropu, jeśli wymagane jest niewielkie zwiększenie dawki podczas fazy miareczkowania (zwiększania dawki).
Przestań brać!
Możesz zauważyć zmniejszenie bólu już po dwóch tygodniach od rozpoczęcia przyjmowania leku, ale często amitryptylina wymaga przyjmowania przez sześć do ośmiu tygodni w optymalnej dawce, zanim będzie można powiedzieć, że lek został poddany rzetelnej próbie. Wiele osób zaprzestaje przyjmowania leku, ponieważ wcześnie doświadczają skutków ubocznych, a nie odczuwają żadnych korzyści. Jednakże, jeśli można wytrwać, często można uzyskać tolerancję na większość skutków ubocznych po kilku dniach do tygodni i może wtedy zacząć zauważać korzyści z leku.
Ale istnieje wiele działań niepożądanych związanych z amitryptyliną większość z nich jest bardzo rzadka. Do najczęstszych z nich, doświadczanych przez zaledwie 5-15% osób, należą zawroty głowy, senność, suchość w ustach, nudności i zaparcia. Te efekty uboczne są na ogół nieszkodliwe i, pod warunkiem, że nie przekroczysz dawki, nie spowodują żadnych szkód. Większość ludzi dostosowuje się do nich i w końcu ustępują. Amitryptylina nie jest uzależniająca, ale w przypadku przerwania jej stosowania, powinna być odstawiana powoli przez kilka tygodni, aby uniknąć objawów odstawiennych w postaci bólu głowy i złego samopoczucia. Lekarz może udzielić porady w tym zakresie.
Nie dla każdego
Lekarz nie przepisze tego leku, jeśli wystąpiła reakcja alergiczna na amitryptylinę lub pokrewne leki; niedawny zawał serca; lub niedawne przyjmowanie leków, które mogą wchodzić w interakcje z amitryptyliną.
Kiedy powinienem ją przyjmować?
Amitryptylina jest lekiem długo działającym, więc musi być przyjmowana tylko raz dziennie. Ponieważ jednym z najczęstszych skutków ubocznych jest senność, najlepiej jest zażywać ją na jedną do dwóch godzin przed snem. Ten efekt może być szczególnie przydatny, jeśli cierpisz na brak snu z powodu bólu. Czasami występuje uczucie kaca „rano po”, ale zwykle ustępuje ono z czasem. Sporadycznie amitryptylina może powodować bezsenność; jeśli tak się stanie, lepiej zażywać ją rano.
Warto spróbować
Jeśli skutki uboczne stanowią problem, istnieją inne podobne leki (na przykład nortryptylina, imipramina, a teraz duloksetyna), które warto wypróbować, ponieważ są prawie tak samo skuteczne i często mają mniej skutków ubocznych. Wielu pacjentów, których widziałem, pozostało na amitryptylinie przez lata i twierdzi, że odmieniła ona ich życie. Kiedy mamy do czynienia z bólem, warto dać szansę terapii farmakologicznej. Najlepsze rezultaty osiąga się w połączeniu z terapiami nielekowymi, o których mowa powyżej. Ważne jest, aby współpracować z lekarzem w celu wypróbowania różnych metod, aby znaleźć podejście, które jest odpowiednie dla Ciebie. Optymalnym rezultatem rzadko jest całkowite uśmierzenie bólu. Często jest to rozwiązanie, które przynosi najlepszą równowagę między uśmierzeniem bólu, poprawą funkcjonowania i minimalnymi efektami ubocznymi, aby zapewnić Ci jakość życia, na której zależy zarówno Tobie, jak i Twojemu lekarzowi.
Mick Serpell jest konsultantem w dziedzinie anestezjologii & Medycyny Bólu w Greater Glasgow & Clyde NHS i starszym wykładowcą na Uniwersytecie w Glasgow.