Subliminale boodschappen werden geboren in een bioscoop in New Jersey in de zomer van 1957. Tijdens de Academy Award-winnende film “Picnic” liet marktonderzoeker James Vicary elke 5 seconden reclameboodschappen op het scherm flitsen. De onderbrekingen waren zo snel – 1/3.000ste van een seconde – dat ze door de bewuste geest niet konden worden opgemerkt. Maar de vluchtige advertenties van “Drink Coca-Cola” en “Honger? Eet Popcorn” naar verluidt de verkoop van cola met 18,1% en van popcorn met 57,8% doen stijgen.
Of zo gaat het verhaal. Uiteindelijk daagde de directeur van het psychologische testbedrijf Psychological Corp. Vicary uit om zijn experiment te herhalen. Nadat hij er niet in was geslaagd de verkoopstijging te reproduceren, gaf Vicary toe dat hij de resultaten had gefabriceerd. Sommige deskundigen geloven dat hij het oorspronkelijke experiment helemaal niet had voltooid.
Dus, net als Vicary’s experiment, is subliminale berichtgeving een hoax? Of werkt het echt?
Gerelateerd: Hoe nauwkeurig is de Myers-Briggs persoonlijkheidstest?
“Van subliminale reclame wordt gedacht dat het een behoorlijk krachtige vorm van beïnvloeding is. Maar er is niet veel waarop die conclusie kan worden gebaseerd,” zegt Ian Zimmerman, assistent-professor in de psychologie aan de Universiteit van Minnesota Duluth. De methode is echter niet helemaal verzonnen. “Subliminale berichtgeving kan daadwerkelijk invloedrijk zijn,” vertelde Zimmerman aan Live Science. Maar de kracht ervan wordt afgedekt door vele mitsen en maren, waaronder de vraag of het publiek wel in de stemming is voor het product waarvoor reclame wordt gemaakt.
In theorie brengen subliminale boodschappen een idee over dat het bewuste brein niet waarneemt. De hersenen kunnen de informatie negeren omdat deze snel wordt doorgegeven. Het woord “RATS” flikkerde bijvoorbeeld kort over het scherm tijdens een aanvalsadvertentie die de campagne van George W. Bush lanceerde om presidentskandidaat Al Gore zwart te maken tijdens de verkiezingen van 2000. Een invloedrijk woord kan ook worden versluierd door beeldspraak, zoals “seks”, gespeld door ijsblokjes in een Gilbey’s Gin-reclame. Of deze pogingen kiezers en consumenten hebben beïnvloed is onbekend.
Wetenschappers weten wel dat subliminale boodschappen in het lab werken. Onderzoekers voegden een dozijn frames van een Coca-Cola blikje en nog eens dozijn van het woord “dorstig” in een aflevering van de TV-show “The Simpsons.” Deelnemers meldden dat ze na het kijken gemiddeld 27% meer dorst hadden dan ervoor, terwijl de controlegroep iets minder dorst had na afloop, volgens een studie uit 2002, gepubliceerd in het Journal of Applied Social Psychology. Ook wanneer mensen tijdens een computertaak een subliminale priming van het ijstheemerk Lipton Ice kregen, verkozen ze de drank boven een andere drank – maar alleen wanneer ze dorst hadden, zo blijkt uit een studie uit 2006, gepubliceerd in het Journal of Experimental Social Psychology.
Kortom, het lijkt erop dat subliminale boodschappen het best werken als ze inspelen op een bestaand verlangen. “Als we op dit moment niet de behoefte of het doel ervaren waar de subliminale boodschap op inspeelt, zal het waarschijnlijk niet erg effectief zijn,” zei Zimmerman.
Wanneer subliminale invloeden optreden, duren ze niet lang. Invloeden die 25 minuten duren, zijn ongeveer de bovengrens, volgens een studie uit 2016 in het tijdschrift Neuroscience of Consciousness. Met andere woorden, subliminale advertenties die proberen iemand van de bank en in een winkel te krijgen, zijn waarschijnlijk niet effectief.
“Ze kunnen je niet dwingen iets te kopen dat je niet wilt of te stemmen op een politieke kandidaat die je niet leuk vindt,” zei Zimmerman. “De boodschappen zijn gewoon niet zo krachtig.”
- Kan je iets leren terwijl je slaapt?
- Waarom kunnen we onze dromen niet onthouden?
- Waarom vliegt de tijd als je plezier hebt?
Oorspronkelijk gepubliceerd op Live Science.