Wereldbeschaving

Het Achaemenidische Rijk, ca. 550-330 v. Chr., of Eerste Perzische Rijk, werd in de 6e eeuw v. Chr. gesticht door Cyrus de Grote, in West- en Centraal-Azië. De dynastie ontleende haar naam aan Achaemenes, die van 705-675 v. Chr. heerste over Persis, een land dat in het westen werd begrensd door de rivier de Tigris en in het zuiden door de Perzische Golf. Het was de eerste gecentraliseerde natiestaat, en tijdens zijn expansie in ongeveer 550-500 v. Chr. werd het het eerste wereldrijk dat uiteindelijk over aanzienlijke delen van de antieke wereld heerste.

In de 7e eeuw v. Chr. had een groep oude Iraniërs het Medische Rijk gesticht, een vazalstaat onder het Assyrische Rijk die later in de 8e eeuw v. Chr. probeerde zijn onafhankelijkheid te verwerven. Na de val van Assyrië in 605 v. Chr. breidde Cyaxares, koning van de Meden, zijn heerschappij uit naar het westen over Iran.

Omstreeks 550 v. Chr. kwam Cyrus II van Perzië, die bekend werd als Cyrus de Grote, in opstand tegen het Medische Rijk en veroverde uiteindelijk de Meden om het eerste Perzische Rijk te stichten, ook wel bekend als het Achaemenidische Rijk. Cyrus gebruikte zijn tactische genie, evenals zijn begrip van de sociaal-politieke omstandigheden die zijn gebieden beheersten, om uiteindelijk de naburige Lydische en Neo-Babylonische rijken in het nieuwe Perzische Rijk op te nemen.

Reliëf van Cyrus de Grote. Cyrus II van Perzië, beter bekend als Cyrus de Grote, was de stichter van het Achaemenidische Rijk. Onder zijn bewind assimileerde het rijk alle beschaafde staten van het oude Nabije Oosten en veroverde uiteindelijk het grootste deel van Zuidwest-Azië en een groot deel van Centraal-Azië en de Kaukasus.

Achaemenidische expansie

Het rijk werd geregeerd door een reeks vorsten die de ongelijksoortige stammen samenvoegden door een complex netwerk van wegen aan te leggen. De eengemaakte vorm van het rijk kwam in de vorm van een centraal bestuur rond de stad Pasargadae, die rond 550 v. Chr. door Cyrus werd opgericht. Na zijn dood in 530 v. Chr. werd Cyrus opgevolgd door zijn zoon Cambryses II, die in 525 v. Chr. Egypte, Nubië en Cyrenaica veroverde; hij stierf in 522 v. Chr. tijdens een opstand.

Tijdens de lange afwezigheid van de koning tijdens zijn expansiecampagne pleegde een Zoarastrische priester, Guamata genaamd, een staatsgreep door zich voor te doen als Cambryses II’s jongere broer, Bardiya, en greep de troon. Maar in 522 v. Chr. werd Gaumata door Darius I, ook bekend als Darius de Grote, ten val gebracht en kreeg hij de controle over de gebieden van het Achaemenidische Rijk, het begin van wat een historische consolidatie van landerijen zou worden.

Achaemenidische Rijk in de tijd van Darius en Xerxes. Op zijn hoogtepunt heerste het Achaemenidische Rijk over 44% van de wereldbevolking, het hoogste percentage van alle rijken in de geschiedenis.

Tussen ca. 500-400 v. Chr. heersten Darius de Grote en zijn zoon Xerxe I over het Perzische Plateau en alle gebieden die voorheen in handen waren van het Assyrische Rijk, waaronder Mesopotamië, de Levant, en Cyprus. Uiteindelijk kreeg het ook zeggenschap over Egypte. Deze expansie ging nog verder met Anatolië en het Armeense Plateau, een groot deel van de zuidelijke Kaukasus, Macedonië, delen van Griekenland en Thracië, Centraal-Azië tot aan het Aralmeer, het Oxus- en Jaxartes-gebied, de Hindu Kush en het westelijke Indusbekken, en delen van Noord-Arabië en Noord-Libië.

Dit ongekende gebied van controle onder één enkele heerser strekte zich uit van de Indusvallei in het oosten tot Thracië en Macedonië aan de noordoostelijke grens van Griekenland. Op zijn hoogtepunt heerste het Achaemenidische Rijk over 44% van de wereldbevolking, het hoogste percentage van alle rijken in de geschiedenis.