gepubliceerd: 2004-08-09
Je hebt vast wel eens van de term ‘positieve psychologie’ gehoord op tv, radio of zelfs in modebladen. Maar wat is het eigenlijk? Waar staat het voor?
De definitie van positieve psychologie
Positieve psychologie is een wetenschap van positieve aspecten van het menselijk leven, zoals geluk, welzijn en floreren. Het kan worden samengevat in de woorden van haar grondlegger, Martin Seligman, als de
‘wetenschappelijke studie van optimaal menselijk functioneren heeft tot doel de factoren te ontdekken en te bevorderen die individuen en gemeenschappen in staat stellen te gedijen’.
De psychologie heeft vaker wel dan niet de nadruk gelegd op de tekortkomingen van individuen in vergelijking met hun mogelijkheden. Deze specifieke benadering richt zich op de mogelijkheden. Het is niet gericht op het oplossen van problemen, maar is gericht op het onderzoeken van dingen die het leven de moeite waard maken. Kortom, de positieve psychologie houdt zich niet bezig met de vraag hoe je bijvoorbeeld -8 naar -2 kunt transformeren, maar hoe je +2 naar +8 kunt brengen.
Deze oriëntatie in de psychologie is ongeveer tien jaar geleden ontstaan en het is een zich snel ontwikkelend veld. Het streeft naar gedegen empirisch onderzoek op gebieden als welzijn, flow, persoonlijke kracht, wijsheid, creativiteit, psychische gezondheid en kenmerken van positieve groepen en instituties. De kaart op de volgende pagina toont de onderwerpen die van belang zijn voor positieve psychologen. Deze kaart is geenszins uitputtend, maar geeft een goed overzicht van het veld. U kunt meer mind maps van positieve psychologie vinden op onze website.
Mind map van positieve psychologie
Drie niveaus van positieve psychologie
De wetenschap van de positieve psychologie opereert op drie verschillende niveaus – het subjectieve niveau, het individuele niveau en het groepsniveau.
- Het subjectieve niveau omvat de studie van positieve ervaringen zoals vreugde, welzijn, tevredenheid, tevredenheid, geluk, optimisme en flow. Op dit niveau gaat het erom zich goed te voelen, eerder dan goed te doen of een goed mens te zijn.
- Op het volgende niveau gaat het erom de bestanddelen van het ‘goede leven’ en de persoonlijke kwaliteiten die nodig zijn om een ‘goed mens’ te zijn, te identificeren, door het bestuderen van menselijke sterke punten en deugden, toekomstgerichtheid, vermogen tot liefde, moed, doorzettingsvermogen, vergevingsgezindheid, originaliteit, wijsheid, intermenselijke vaardigheden en begaafdheid.
- Op groeps- of gemeenschapsniveau ten slotte ligt de nadruk op burgerschapsdeugden, sociale verantwoordelijkheden, koestering, altruïsme, burgerzin, verdraagzaamheid, arbeidsethiek, positieve instellingen en andere factoren die bijdragen tot de ontwikkeling van burgerschap en gemeenschappen.
Waarom is positieve psychologie belangrijk?
Volgens positieve psychologen heeft de reguliere psychologie (soms ook aangeduid als ‘psychology as usual’) zich het grootste deel van haar bestaan beziggehouden met de negatieve aspecten van het menselijk leven. Er is wel belangstelling geweest voor onderwerpen als creativiteit, optimisme en wijsheid, maar deze zijn niet verenigd door een grote theorie of een breed, overkoepelend raamwerk.
Deze nogal negatieve stand van zaken was niet de oorspronkelijke bedoeling van de eerste psychologen, maar is ontstaan door een historisch toeval.
Vóór de Tweede Wereldoorlog had de psychologie drie taken, namelijk:
- het genezen van geestesziekten,
- het verbeteren van normale levens en
- het identificeren en koesteren van hoog talent
Na de oorlog zijn de laatste twee taken op de een of andere manier verloren gegaan, waardoor het veld zich voornamelijk op de eerste heeft geconcentreerd.
Hoe is dat zo gekomen? Aangezien de psychologie als wetenschap sterk afhankelijk is van de financiering door overheidsinstanties, is het niet moeilijk te raden wat er na de Tweede Wereldoorlog met de middelen is gebeurd. Begrijpelijkerwijs, geconfronteerd met een menselijke crisis op zo’n enorme schaal, werden alle beschikbare middelen gestoken in het leren over en de behandeling van psychische ziekten en psychopathologie.
Dit is hoe de psychologie als veld leerde te werken binnen een ziektemodel. Dit model is zeer nuttig gebleken. Martin Seligman benadrukt de overwinningen van het ziektemodel, die bijvoorbeeld zijn dat 14 voorheen ongeneeslijke psychische ziekten (zoals depressie, persoonlijkheidsstoornis, of angstaanvallen) nu met succes kunnen worden behandeld.
De kosten van het aannemen van dit ziektemodel waren echter onder meer het negatieve beeld van psychologen als ‘victimologen’ en ‘pathologiseerders’, het niet aanpakken van de verbetering van normale levens en het identificeren en koesteren van hoog talent.
Even ter illustratie: als je tegen je vrienden zou zeggen dat je naar een psycholoog gaat, wat is dan de meest waarschijnlijke reactie die je zou krijgen? Wat is er mis met jou?’. Hoe groot is de kans dat je iets hoort in de trant van: Geweldig. Bent u van plan om u te concentreren op zelfverbetering?”.
Veel psychologen geven toe dat we weinig kennis hebben over wat het leven de moeite waard maakt of over hoe normale mensen floreren onder normale, in plaats van extreme, omstandigheden. In feite hebben we vaak niet veel meer te zeggen over het goede leven dan zelfhulpgoeroes. Maar zouden we niet beter moeten weten?
De westerse wereld is de rationale voor een uitsluitend ziektemodel van de psychologie al lang ontgroeid. Misschien is het nu tijd om de balans te herstellen door psychologische bronnen te gebruiken om te leren over normale en bloeiende levens, in plaats van levens die hulp nodig hebben.
Misschien is het nu tijd om kennis te vergaren over sterke punten en talenten, hoge prestaties (in elke betekenis van dit woord), de beste manieren en middelen voor zelfverbetering, bevredigend werk en relaties, en een grote kunst van het gewone leven dat in elke uithoek van de planeet wordt uitgevoerd. Dit is de grondgedachte achter het ontstaan van de positieve psychologie.
Hoewel positieve psychologie nog steeds niets anders is dan psychologie, waarbij dezelfde wetenschappelijke methode wordt gehanteerd. Het bestudeert gewoon andere (en vaak veel interessantere) onderwerpen en stelt iets andere vragen, zoals ‘wat werkt’ in plaats van ‘wat werkt niet’ of ‘wat is er goed aan deze persoon’ in plaats van ‘wat is er fout?’
Wat is Positive Psychology UK?
Positive Psychology UK is een online portaal dat informatie en communicatiemogelijkheden biedt voor diegenen die geïnteresseerd zijn in positief psychologisch onderzoek en praktische toepassingen in het Verenigd Koninkrijk. Het beoogt te bieden:
- een uitgebreid overzicht van Positieve Psychologie vanuit een duidelijk Europees perspectief;
- nuttige informatie over hoe Positieve Psychologie in de praktijk kan worden toegepast;
- een uitgebreide directory van in het VK gevestigde gekwalificeerde professionals in Positieve Psychologie;
- online onderzoeksmogelijkheden om onze kennis van Positieve Psychologie te bevorderen.