Giuseppe Verdi (1813-1901) is een van de grootste operacomponisten, en misschien wel de populairste van allemaal. Zijn naam is synoniem met de geschiedenis van de Italiaanse muziek in de tweede helft van de 19e eeuw, zijn werk staat centraal op het repertoire van elk operahuis in de wereld. Hij wordt soms vergeleken met Shakespeare, die hij adoreerde, hoewel hij weinig Engels sprak en het werk van de Bard alleen in vertaling kende.
De muziek die u misschien herkent
Verdi was een uitmuntend melodicus, en sommige van zijn aria’s en koren – zoals La Donna è Mobile uit Rigoletto, Brindisi (het drinklied) uit La Traviata en het Anvil Chorus uit Il Trovatore – zijn bij miljoenen mensen bekend. In Italië wordt het Koor van Hebreeuwse Slaven uit Nabucco al lang geassocieerd met nationale eenheid en solidariteit. De grote mars uit Aida is ondertussen niet meer weg te denken uit het fanfare-repertoire en wordt soms gebruikt op bruiloften. Verdi’s muziek is te horen op de soundtracks van films als Zack Snyders 300, Claude Berri’s Manon des Sources en Luchino Visconti’s Senso, en er is reclame voor pils, jeans en pastasaus mee gemaakt. Het komt zelfs voor in het videospel Grand Theft Auto.
Zijn leven…
De zoon van een herbergier, Verdi werd geboren in Le Roncole, vlakbij Parma, en ging naar school in het nabijgelegen Busseto, waar zijn talent werd opgemerkt door Antonio Barezzi, een plaatselijke koopman, die toezag op zijn vroege muzikale opleiding. Toen hij 18 was werd hij afgewezen door het conservatorium van Milaan, maar hij bleef in de stad (op kosten van Barezzi) om privé te studeren. Zijn eerste opera, Oberto, werd goed ontvangen bij de première in La Scala in 1839, en de manager van het theater, Bartolomeo Merelli, wilde meer. Un Giorno di Regno was het jaar daarop echter een fiasco. Verdi’s ontmoediging, gecombineerd met een depressie na de dood van zijn eerste vrouw, deed hem bijna stoppen met componeren, hoewel zijn derde opera, Nabucco, die hij op aandringen van Merelli uitvoerde, hem van de ene dag op de andere beroemd maakte.
De periode die volgde noemde hij zijn “kombuisjaren”, waarin hij ongeveer om de acht maanden een opera componeerde, en de beste van zijn vroege werken hebben een onstuimige vitaliteit die nog steeds blijft boeien. Ernani (1844) is een zinderende thriller. Macbeth (1847, herzien in 1861) was de eerste van zijn Shakespeare-opera’s. In 1847 was hij internationaal zo bekend geworden dat er premières waren in Londen (I Masnadieri) en Parijs (Jérusalem, een herbewerking van het eerdere I Lombardi).
Tussen 1851 en 1853 componeerde hij drie meesterwerken, Rigoletto, Il Trovatore en La Traviata, die tot zijn meest populaire opera’s blijven behoren. Ze waren echter niet zonder controverse in hun tijd. Verdi heeft een groot deel van zijn carrière geworsteld om zijn werk langs de censuur te krijgen, die vaak bezwaren opriep op politieke of morele gronden, en hij moest aanzienlijke wijzigingen aanbrengen in de tekst van Rigoletto, die gebaseerd was op een toneelstuk van Victor Hugo dat verboden was als opruiend en obsceen, voordat het op het toneel mocht worden gebracht. Het realisme van La Traviata, met haar courtisane-heldin en eigentijdse setting, veroorzaakte consternatie, en gedurende Verdi’s leven werd de opera meestal opgevoerd in de 18e eeuw.
Busseto en omgeving bleven een groot deel van zijn leven zijn thuis. Met succes kwam rijkdom, en in 1851 verhuisde hij met zijn partner, de sopraan Giuseppina Strepponi, naar een nieuwe villa waar hij tot het eind van zijn leven woonde. Hij en Giuseppina, die al sinds 1847 een relatie hadden, trouwden pas in 1859. Het lokale verzet tegen hun ongehuwde status kleurt Verdi’s weergave van Giorgio Germonts afkeuring van de affaire van zijn zoon met Violetta in La Traviata.
… en tijden
Toen Verdi werd geboren, was Italië een verdeelde natie, bestaande uit kleine afzonderlijke staten onder Oostenrijkse of Franse bezetting. De meningen lopen uiteen over de vraag in hoeverre hij met zijn vroege werk een oproep tot bevrijding en eenwording wilde doen, maar zijn opera’s, te beginnen met Nabucco met het refrein van Hebreeuwse slaven die treuren om het verlies van hun land, werden het brandpunt van de nationalistische aspiraties van het Risorgimento. In 1859, twee jaar voor de proclamatie van het Koninkrijk Italië, werd “Viva Verdi” een acroniem voor “Viva Vittorio Emmanuele, Re D’Italia,” en in 1861 was de componist korte tijd lid van het nieuw gevormde Italiaanse parlement.
Hoewel hij een man van het theater was, leefde hij in een tijdperk van grote romanschrijvers en zijn diepgaande karakterisering en de sociale bekommernissen van veel van zijn opera’s vinden parallellen in het werk van onder meer Dickens, Balzac, George Eliot en Flaubert. Marcel Proust had grote bewondering voor La Traviata en schreef dat Verdi wat hij als onverschillig bronmateriaal beschouwde, de roman en het toneelstuk La Dame aux Camélias van Alexandre Dumas fils, tot waarlijk grote kunst had getransformeerd.
Waarom zijn muziek er nog steeds toe doet
Na La Traviata nam Verdi’s productie af, en werden zijn opera’s grootschaliger. Zijn opera’s, van Simon Boccanegra (1857) tot Aida (1871), gaan over macht, georganiseerde religie en vrijheid. De mengeling van komedie en tragedie in Un Ballo in Maschera (1859) en het fatalisme en de wrange humor van La Forza del Destino (1862) laten zien dat hij schatplichtig is aan de dramaturgie van Shakespeare. Don Carlos (geschreven in het Frans voor Parijs in 1867, daarna herzien in het Italiaans als Don Carlo) is zijn meest diepgaande analyse van hoe de machten van kerk en staat samenspannen om het individu te vernietigen, terwijl achter het oriëntalisme van Aida een voorstelling schuilgaat van het leven in een theocratie op voet van oorlog. Verdi’s ambivalentie ten opzichte van religie zat diep en vormt de basis voor de dubbelzinnigheden van zijn Requiem, dat hij in 1873 schreef als een gedenkteken voor de Risorgimento-schrijver Alessandro Manzoni. Het Requiem roept het antwoord van de mensheid op de angstaanjagende majesteit van God op en eindigt in een verdoofde leegte met de eindeloze herhaling van de woorden Libera Me (“Bevrijd mij”).
Na het Requiem trok Verdi zich ogenschijnlijk terug uit het openbare leven, maar dit was geenszins het einde van zijn carrière. Zijn uitgever, Giulio Ricordi, organiseerde een samenwerking met de schrijver-componist Arrigo Boito, die eerst resulteerde in een grote herziening van Simon Boccanegra, die bij de eerste uitvoering geen succes was, en vervolgens in Otello en Falstaff, die respectievelijk in 1887 en 1893 in première gingen. Otello, een partituur met een opmerkelijke kracht, is voor velen de grootste van alle operabewerkingen van de tragedie van Shakespeare. Falstaff, gebaseerd op The Merry Wives of Windsor en Henry IV, wordt algemeen beschouwd als Verdi’s afscheid van het toneel, een bitterzoete komedie die zowel met humor als met droefenis op het leven terugkijkt, voordat hij zijn spanningen oplost in een fuga die stelt dat “Alles in de wereld een grap is.”
Verdi was een constante vernieuwer en er is een immens stilistisch verschil tussen Falstaff en zijn vroege werken. Hij herschreef in feite de geschiedenis van de Italiaanse opera door eerst de bel canto tradities die hij van zijn voorgangers Bellini en Donizetti had geërfd te perfectioneren en vervolgens te ontmantelen – de formele patronen die aria’s en scènes onderverdeelden in langzame en snelle secties, gescheiden door recitatieven of verbindingspassages.
Traditionele structuren liggen nog ten grondslag aan de grote opera’s van de vroege jaren 1850. Vanaf Simon Boccanegra zoekt Verdi steeds meer de grenzen van de vorm op in een streven naar dramatische intensiteit en psychologische waarachtigheid, hoewel we ons nog steeds bewust zijn van structurele afbakeningen tussen aria’s, koren en ensembles. Maar in Otello en Falstaff worden de traditionele formele grenzen opgeheven. Recitatieven, aria’s en ensembles vloeien naadloos in elkaar over, elke akte ontvouwt zich in één ononderbroken muzikale spanne. Er werden (en worden nog steeds) vergelijkingen gemaakt met Wagners methodologie van het door-componeren van elke akte, hoewel Verdi Wagners symfonische methode met haar onophoudelijke thematische uitwerking diep wantrouwde.
De reden waarom Verdi ertoe doet, ligt uiteindelijk misschien buiten musicologische overwegingen en kan, vermoed ik, worden gevonden in zijn diepgaande bevestiging van onze gemeenschappelijke menselijkheid, gevangen en uitgedrukt in de viscerale sensatie van de zangstem in volle overvloed. Vanaf Rigoletto zijn er geen stereotiepe helden en schurken in zijn opera’s, alleen mensen, afgebeeld met al hun krachten en zwakheden, en hun potentieel voor zowel grootsheid als kwaad. Het is opnieuw een standpunt dat hem plaatst tegenover Wagner, zijn exacte tijdgenoot (ze werden in hetzelfde jaar geboren), de grote mythenmaker, die werelden schept, vernietigt en verlost, waar Verdi het bestaan viert door het leven in al zijn verscheidenheid met mededogen te aanvaarden en te onderzoeken.
Grote vertolkers
Zangers en dirigenten voelen zich al lang aangetrokken tot Verdi. Al zijn opera’s zijn opgenomen, vaak meerdere keren, soms met verschillende edities die Verdi tijdens zijn leven heeft gemaakt, of met standaard theaterbewerkingen. Wat dirigenten betreft, zijn Toscanini, Claudio Abbado en Herbert von Karajan afwisselend opwindend en gepassioneerd, hoewel je Victor de Sabata of Carlo Maria Giulini nodig hebt voor het Requiem, en Don Carlos wordt waarschijnlijk het best gediend door Antonio Pappano in het Frans en Georg Solti in het Italiaans. Voor velen is Leontyne Price de grootste sopraan van alle Verdi-sopranen, en zij is onmisbaar in al haar opnamen van zijn muziek. Belangrijke vertolkers van zijn werk, zijn er bijna te veel om op te noemen, maar onder hen moeten misschien Maria Callas, Renata Tebaldi, Grace Bumbry, Carlo Bergonzi, Franco Corelli, Ettore Bastianini, Tito Gobbi en Nicolai Ghiaurov genoemd worden.
{{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{#paragraphs}}
{.}}
{{/paragraphs}}{highlightedText}}
- Deel op Facebook
- Deel op Twitter
- Deel via Email
- Deel op LinkedIn
- Deel op Pinterest
- Deel op WhatsApp
- Deel op Messenger