Wat is Bumblefoot (Pododermatitis)?
Lang erkend als een ernstige ziekte bij roofvogels, komt bumblefoot, ook bekend als pododermatitis, ook vaak voor bij papegaaiachtigen. Het komt vaak voor bij zwaargebouwde vogels zoals amazones en hyacintmaki’s, maar ook bij grasparkieten en kaketoes.
De ernst van deze voetaandoening kan variëren van een lichte verdunning en rood worden van het plantaire oppervlak van de poten, tot een ernstige chronische infectie die gepaard kan gaan met botontsteking (osteomyelitis) en kan leiden tot septikemie en zelfs de dood als gevolg van secundaire infecties. Hoewel de meeste gevallen betrekking hebben op de plantaire regio van de voet, kunnen sommige gevallen beginnen met het aantasten van slechts één vinger, of de laesie kan zich aan de onderkant van het spronggewricht bevinden, vooral bij grotere papegaaiachtigen zoals amazones of ara’s.
De oorzaken van bumblefoot bij papegaaien
Bij roofvogels zijn de meest voorkomende oorzaken prikwonden in de voetzool of in de vingers door de scherpe klauwen van de vogel zelf, of bijtwonden die door de prooi worden toegebracht. Bij papegaaiachtigen ligt de oorzaak meestal in de voeding of de omgeving. Voedingsoorzaken zijn diëten met een laag gehalte aan vitamine A, biotine, calcium, D3, of een ander voedingstekort, of diëten met een hoog vetgehalte.
Verstrooid voedsel of uitwerpselen aan de zitstokken kunnen een bron van infectie vormen doordat bacteriën zich vermenigvuldigen; op deze bron van geconcentreerde besmetting gaan staan kan resulteren in infectie van zelfs een lichte schaafwond aan de voet.
Harde reinigingsoplossingen die niet goed worden afgespoeld, kunnen een eerste irritatie veroorzaken die zich kan uitbreiden. Trauma aan de voet door een verwonding die in tweede instantie geïnfecteerd raakt, kan ook een oorzaak zijn. Veel voorkomende bacteriën zijn Staphylococcus sp., Streptococcus sp., Pseudomonas sp. en zelden Candida sp. schimmel of Mycobacteria sp. bacteriën.
Andere aandoeningen kunnen worden verward met milde bumblefoot gevallen. Het kan gaan om uraattofi van jicht, kleine gelokaliseerde abcessen, poxvirusletsels, schimmelletsels, parasieten zoals Knemidokoptes of filariaire nematoden, insectenbeten, eeltvorming ten gevolge van oude breuken, bevriezing, brandwonden, trauma, of papillomen of andere goedaardige of kwaadaardige tumoren. Andere aandoeningen zijn woekeringen op de poten van kanaries als gevolg van veroudering, het syndroom van de ingesnoerde tenen, insnoerende vezels die rond de tenen of poten zijn gewikkeld of te strakke pootbanden, of het zelfverminkingssyndroom. Contactdermatitis kan ontstaan door moederkoren of contactirriterende stoffen zoals nicotine uit besmette handen van rokers, of haarlak of andere chemicaliën.
Hommelvoet Symptomen bij Papegaaien
De ernst van de laesies beïnvloedt zowel de behandeling als de prognose, dus een overzicht van de graad van de laesies is belangrijk. Raptor bumblefoot wordt meestal gegradeerd van 1 tot 5, maar laesies bij papegaaiachtigen, die vaak minder uitgesproken zijn dan de laesies gezien bij roofvogels, worden vaak gegradeerd van 1 tot 7.
| BUMBLEFOOT LIJK OP DEZE SYMPTOMEN |
|
| Graad 1: | Vernauwing van het plantaire oppervlak van de voet met enige roodheid. |
| Graad 2: | Het dunner worden van het plantaire oppervlak van de voet is zover gevorderd dat onderhuids weefsel, zoals pezen, door de huid heen te zien is. |
| Graad 3: | Ucera vormen zich op de voetzolen met eeltvorming rond de randen van de laesies. Enige pijn en lichte kreupelheid zijn aanwezig. |
| Graad 4: | Er vormt zich een necrotische plug in het centrum van de zweer, en pijn en kreupelheid zijn aanwezig. |
| Graad 5: | Cellulitis (zwelling en oedeem) omringt het gebied van de necrose, en de voet of de vingers kunnen gezwollen zijn met oedeem (vocht). Pezen en middenvoetsbeentjes kunnen geïnfecteerd raken, en pijn en ernstige kreupelheid zijn aanwezig. |
| Graad 6: | De vingers zijn opgezwollen en de necrotische buigpezen op het plantaire oppervlak van de voet scheuren. Zelfs met behandeling zullen niet-functionerende vingers en ankylose (vergroeiing van gewrichten) aanwezig zijn. |
| Graad 7: | Osteomyelitis (botontsteking) treedt op en kan overgaan in systemische infectie en zelfs de dood tot gevolg hebben. |
Behandeling van bumblefoot bij papegaaien
Het belangrijkste bij het begrijpen van de behandeling van bumblefoot is in te zien dat zelfs het mildste geval onmiddellijk moet worden behandeld om progressie van de laesie te voorkomen, en dat de ernstigste gevallen maanden van intensieve therapie nodig kunnen hebben om te genezen.
Grade 1 laesies kunnen vaak worden gecorrigeerd door eenvoudige gezonde managementpraktijken. Een goede voeding moet eerst worden overwogen, niet alleen door het aangeboden dieet te onderzoeken, maar door ervoor te zorgen dat de vogel het volledige dieet eet en niet alleen zijn favoriete voedsel eruit pikt. Zorg ervoor dat de voeding voldoende vitamine A, biotine, calcium en vitamine D3 bevat, maar let erop dat niet te veel wordt bijgevoerd. Zorg ervoor dat het vetgehalte van de voeding niet te hoog is; amazones, Rose-breasted kaketoes, grasparkieten en kaketoes zijn bijzonder vatbaar voor zwaarlijvigheid. Extra voedsel met veel carotenoïden, zoals oranje of geel gekleurde groenten, en voedsel met veel vitamine C en vitamine E kan gunstig zijn. Raadpleeg in geval van twijfel uw vogelarts over het beste dieet voor uw vogel. Vervolgens moeten de omgevingsfactoren worden onderzocht. Is de diameter van de zitstokken de juiste voor de soort? Een te brede zitstokdiameter rekt de poot te veel uit; een te smalle diameter legt te veel druk op het verkeerde deel van de poot.
Een onjuiste zitstokgrootte is voor uw vogel hetzelfde als het dragen van de verkeerde schoenen.
Variatie in zitstokdiameter is essentieel, en kan worden bereikt door natuurlijke takken van niet-giftige insecticide-vrije bomen te gebruiken. Zitstokken van schuurpapier zijn als het lopen op blote voeten op een ruwe grindweg. De nieuwe, schurende zitstokken die bedoeld zijn om de nagels van de vogel kort te houden, mogen nooit zo worden geplaatst dat zij de zitstok zijn waarop de vogel het grootste deel van zijn tijd doorbrengt. In plaats daarvan moeten ze alleen daar worden neergezet waar de vogel ze af en toe gebruikt, bijvoorbeeld waar het snoepbakje staat. Zoals reeds gezegd, is netheid belangrijk, aangezien bedorven voedsel of uitwerpselen op de zitstokken een bron van infectie kunnen vormen doordat bacteriën zich vermenigvuldigen, en het staan op deze geconcentreerde verontreiniging kan resulteren in infectie van zelfs een lichte schaafwond aan de poten. Zorg ervoor dat het gebruikte ontsmettingsmiddel goed wordt afgespoeld, zodat het niet als contactirriterend middel kan fungeren. Pas op voor andere contactirriterende stoffen die de vogel in zijn omgeving kan tegenkomen, zoals met nicotine besmeurde vingers, haarlak of andere chemicaliën.
Als de rode kleur van de poten niet binnen een week afneemt door deze veranderingen, moeten de zitstokken worden opgevuld. Voor kleine vogels zoals kanaries, grasparkieten en kaketoes werkt het opvullen van de zitstokken met stroken moleskin tape (Johnson & Johnson) heel goed. Vervang de tape elke twee weken of eerder als het versleten of vuil is. Grotere zitstokken kunnen worden bekleed met badstof, flanel of Vetrap (3M).
Graad 2 letsels moeten op dezelfde manier worden behandeld als graad 1 letsels, behalve dat het opvullen van de zitstokken onmiddellijk moet gebeuren om verdere irritatie van de poten te voorkomen totdat de andere stappen effect hebben. De voeten moeten om de drie dagen voorzichtig worden schoongemaakt met chloorhexidine (Nolvasan-oplossing, Fort Dodge Laboratories) en gemasseerd met een vochtinbrengende lotion, zoals een niet-geparfumeerde lotion op basis van lanoline of balsem voor runderuiers. Bij laesies van graad 3 of erger is ingrijpen van de dierenarts vereist, maar de respectieve behandelingen zullen hier worden beschreven om een beter inzicht te krijgen in de stappen die bij de behandeling van deze ernstige aandoening moeten worden ondernomen.
Grade 3 laesies kunnen worden gekweekt op bacteriën als er voldoende geïnfecteerd materiaal aanwezig is om een bruikbaar monster te verkrijgen. De laesie wordt schoongemaakt met chirurgische scrub en er kan een oplossing worden aangebracht die vaak bestaat uit DMSO, dexamethason en antibioticum. Er wordt gedurende één tot twee weken een verband aangebracht om progressie te voorkomen, en het verband wordt om de drie tot vijf dagen gecontroleerd of vervangen. Alle eerder beschreven veranderingen in de voeding en de omgeving worden aangepakt.
Alle graad 4 laesies worden behandeld door de necrotische plug in het centrum van de laesie te verwijderen en een monster te nemen voor kweek en gevoeligheid om het juiste antibioticum te kunnen kiezen. Algemene verdoving kan nodig zijn als de vogel veel pijn heeft of erg onrustig is door de behandeling. De wond wordt grondig geïrrigeerd en ontsmet, en er kan een oplossing worden aangebracht die vaak bestaat uit DMSO, dexamethason en antibioticum. Overmatige bloeding is een punt van zorg en wordt indien mogelijk vermeden. Er wordt een hydroactief wondverband aangebracht om de infectie te verwijderen en een zo goed mogelijke secundaire wondgenezing te bevorderen, en de voet wordt gezwachteld. Het verband moet om de drie dagen worden vervangen om de genezing te beoordelen. De juiste systemische antibiotica en pijnstillende medicatie worden toegediend.
Alle laesies met graad 5 of ernstiger moeten worden geröntgend om te beoordelen of er sprake is van botinfectie. Als dat niet het geval is, is de behandeling vergelijkbaar met die van laesies van graad 4. Er moeten echter injecteerbare systemische antibiotica worden toegediend en het verband moet om de twee dagen worden vervangen. De behandeling duurt meestal 6-8 weken, en volledig herstel kan 4 tot 6 maanden duren.
De initiële behandeling voor graad 6 laesies is dezelfde als voor graad 5, hoewel de verbanden dagelijks worden verwisseld. Na 3 tot 5 dagen, wanneer de zwelling begint af te nemen, wordt de voet klaargemaakt voor een steriele operatie onder algemene verdoving. Er wordt een tourniquet aangebracht om de bloeding onder controle te houden, en de wand van het abces wordt verwijderd, evenals eventuele gedevitaliseerde pezen en ligamenten. Na de operatie wordt het verband dagelijks verwisseld tot er geen drainage meer is, waarna het verband om de twee of drie dagen wordt verwisseld. Het kan twee tot vijf weken duren voordat er gezond granulatieweefsel rond de wondranden verschijnt. Zelfs wanneer de voetwond uiteindelijk sluit, zal de voet nog verscheidene weken uiterst gevoelig zijn, en kan het maanden duren om de wond zorgvuldig te controleren met zacht voetmateriaal om herhaling te voorkomen. Volledig herstel kan 6 maanden duren, maar niet-functionerende vingers en ankylose (vergroeiing van de gewrichten) zullen aanwezig zijn.
Graad 7 laesies hebben een ernstige prognose. Als slechts één vinger is aangetast, moet amputatie worden overwogen. Als de hele voet is aangetast, kan behandeling worden geprobeerd, maar amputatie kan worden overwogen als slechts één voet is aangetast en niet binnen een maand tekenen van genezing begint te vertonen. Als behandeling mogelijk is, kan volledig herstel meer dan 6 maanden duren, en zullen niet-functionerende vingers en ankylose aanwezig zijn. Complementaire holistische benaderingen kunnen ook nuttig zijn. Hoewel deze niet mogen worden gebruikt ter vervanging van een goede medische behandeling, kunnen zij, wanneer zij in combinatie met de hierboven beschreven behandelingen worden gebruikt, het genezingsproces helpen versnellen omdat zij het eigen immuunsysteem van de vogel ondersteunen. Het Chinese vloeibare extract Astragalus, toegediend in een dosis van 1-2 druppels in het drinkwater per 30 gram lichaamsgewicht, en het Chinese kruid Angelica zijn voorgesteld als versterkers van het immuunsysteem, evenals aloë vera sap, toegediend in een dosis van 2 druppels per 100 gram lichaamsgewicht. Homeopathische middelen Ledum 6C of Silicea 6C zijn naar mijn ervaring nuttig, en anderen hebben gesuggereerd dat de stimulatie van acupunctuurpunten ST36 en 40, SP6 en 9, Li11, Ki1, en bafeng nuttig kan zijn. Raadpleeg een holistisch dierenarts voor meer informatie over dit onderwerp.
Hoewel bumblefoot een ernstige aandoening is, kan snel ingrijpen en een grondige behandeling de aandoening vaak verhelpen.
Biografie Dr. Petra M. Burgmann
Dr. Burgmann behaalde haar Bachelor of Science (1980) en Doctor of Veterinary Medicine (1984) diploma aan de Universiteit van Guelph, en is sindsdien werkzaam in de exotische huisdierengeneeskunde. Ze opende haar eigen exotische praktijk, het Animal Hospital of High Park, in 1986. In 1993 was ze de eerste Canadese die door de American Board of Veterinary Practitioners werd gecertificeerd in Avian Practice, en in 2002 werd ze opnieuw gecertificeerd voor nog eens 11 jaar in deze specialiteit.
Dr. Burgmann is de auteur van “Feeding Your Pet Bird” en heeft bijgedragen aan tal van andere teksten, tijdschriften en publicaties op het gebied van de vogel- en exotische huisdierengeneeskunde. Ze heeft lezingen gegeven over de exotische geneeskunde van huisdieren aan de Universiteit van Guelph, Seneca College, Toronto Academy of 
Veterinary Medicine, Ontario Association of Veterinary Technicians, Pet Industry Joint Advisory Council, Canadian Parrot Symposium, en vele andere speciale interessegroepen. Ze is ook te zien geweest op Cable 10 Community Broadcasting, CFRB, CBC radio, en CBC televisie.