Shortfin Mako Sharks, Isurus oxyrinchus

Beschrijving &Gedrag

Shortfin mako haaien, Isurus oxyrinchus (Rafinesque, 1810), ook bekend als mako’s, kortvinmako’s, blauwpunters, makreelhaaien, blauwe dynamieten, bonitos, spriglios, palomas – zijn werkelijk prachtige dieren. Het zijn goed aangepaste en actieve pelagische (open water) haaien. Net als hun neef, de grote witte haai, houden zij hun lichaamstemperatuur warmer dan het omringende water door middel van een hoge stofwisselingssnelheid en een efficiënt warmte-uitwisselingssysteem. Het zijn legendarische zwemmers, die snelheden halen van 35 km/uur (met uitschieters tot meer dan 80 km/uur) en waarvan bekend is dat ze in iets meer dan een maand meer dan 2.092 km afleggen. Deze haaien hebben een snelle groei, twee keer zo snel als sommige andere Lamnidae-soorten. Mannetjes worden ongeveer 2 m groot, terwijl vrouwtjes ongeveer 2,6 m groot worden met een maximale lengte van 4 m en een maximaal gewicht van meer dan 500 kg.

Er zijn twee soorten mako’s, de meest voorkomende en wijdverspreide zijn de kortvinmako’s, Isurus oxyrinchus, en de minder voorkomende en meer gespecialiseerde langvin- of grootoogmako’s, Isurus paucus. Mako’s zijn de grootste, snelste en meest verfijnde pelagische haaiensoorten op onze planeet.

Een oude verwant, Isurus hastilus, is vrijwel identiek wat betreft tandstructuur en functie. De oude mako hastilus was waarschijnlijk 6 m lang en bijna 2800 kg zwaar; het was de grote mako uit het Krijt die de zeeën deelde met kronosauriërs, ichthyosauriërs en plesiosauriërs.

De makohaai is een gemakkelijk herkenbare haai met alle kenmerken van een Lamnid. Het is een uiterst robuuste en gestroomlijnde haai met goed ontwikkelde ogen (groter bij de longfin) en een endotherm bloedcirculatiesysteem (warmbloedigheid) dat bekend staat om het handhaven van verhoogde spiertemperaturen tot 0,6°C boven de omgevingstemperatuur van het water. Mako’s zijn zwaar gebouwd met de kenmerkende sterke staartkielen die een gemeenschappelijk kenmerk zijn bij Lamniden zoals de grote witte haai, de haringhaai en de zalmhaai.

Longvin mako’s zijn blijkbaar een meer diep in de tropen verblijvend roofdier waarover weinig bekend is. Hij werd zelfs pas in 1966 als aparte soort beschreven.

Mako’s hebben een opvallende kleur met dieppaarse tot indigo dorsale (boven)oppervlakken, zilverachtige flanken en witte ventrale (onder)oppervlakken. De longfin mako heeft een schaduw rond de bek en de onderzijde van de snuit, in tegenstelling tot de shortfin mako die sneeuwwit is rond de bek. Alleen blauwe haaien kunnen wedijveren met de mako’s voor een prachtige kleuring.

Makohaaien hebben vijf grote kieuwspleten, goed ontwikkelde ogen (iets groter bij de longfin) en uitgesproken mesachtige, niet gekartelde tanden. Deze zeer snelle en actieve haai is beroemd geworden door de schrijver Zane Gray, die in het begin van deze eeuw werd gegrepen door het dreigende uiterlijk en de beweeglijkheid van deze dieren. Auteur Ernest Hemingway was ook onder de indruk van de mako en schilderde ze af als het marlijn-marlijnende monster in zijn klassieke roman The Old Man and the Sea.

Auteur Richard Ellis schreef ook een uitstekend kort verhaal over een diepzee-wedstrijd tussen een mako en een breedbek zwaardvis in zijn populaire werk: The Book of Sharks.

Wereld verspreidingsgebied & Habitat

GBIF-netwerk Verspreidingskaart OBIS AquaMaps

Makohaaien worden over de hele wereld aangetroffen in warme en gematigde zeeën, in de Stille Oceaan van Oregon tot Chili, en jonge mako’s komen in de zomermaanden veel voor in Zuid-Californië. Sommige wetenschappers geloven dat vrouwelijke makohaaien naar de wateren van San Diego trekken om hun jongen te krijgen. Van de lente tot de herfst kunnen jongen en 1-2 jaar oude haaien worden aangetroffen voor de kust van San Diego, enkele mijlen uit de kust.

Door Joe Romeiro / 333 Productions ~ joeromeiro.com

Voedingsgedrag (Ecologie)

De mako’s van vandaag voeden zich met enkele van ’s werelds snelste en hoogontwikkelde tonijnen en zeilvissen en worden daarom beschouwd als apex predatoren. Van mako’s is ook bekend dat ze jagen op inktvis, dolfijnen, bruinvissen, blauwe haaien, bonito, zeeschildpadden en makrelen.

Levensgeschiedenis

De ontwikkeling van mako’s verloopt ovovivipaar. De zich ontwikkelende jongen zijn kannibalen in de baarmoeder die minder ontwikkelde broers en zussen opeten. Dit staat bekend als oofagie. Over de voortplanting van kortvinmako’s is verder weinig bekend omdat de vrouwtjes de embryo’s tijdens de vangst aborteren. Nesten van meer dan 8-10 jongen zijn ongewoon.

De vrouwelijke kortvinmako’s worden gewoonlijk geslachtsrijp bij een lengte van 3 m. De zich ontwikkelende embryo’s voeden zich met onbevruchte eieren in de baarmoeder gedurende de draagtijd van 15-18 maanden. De 4-18 overlevende jongen worden levend geboren in de late winter en het vroege voorjaar bij een lengte van ongeveer 70 cm. Aangenomen wordt dat de wijfjes na de geboorte 18 maanden kunnen rusten voordat de volgende partij eieren wordt bevrucht.

Ovivipaar: de eieren worden in het lichaam van het wijfje vastgehouden in een broedkamer waar het embryo zich ontwikkelt, gevoed door een dooierzak. Dit is de voortplantingsmethode voor de “levendbarende” vissen, waarbij de jongen uit de eikapsels in de baarmoeder van de moeder komen en kort nadien worden geboren. Ook bekend als aplacentaal levendbarend.

Conservation Status & Comments

Huidige IUCN Conservation Status voor Mako Kortvinhaaien Bewijs van instandhouding NOAA
UNEP World Conservation Monitoring Centre: Shortfin Mako Sharks Controleer de Seafood Watch List voor deze soort

Mako’s zijn gewaardeerde wildvangvissen. Hoewel het een oceaansoort is, vormen de kracht, agressiviteit, tanden en grote snelheid van de kortvinmakreel een gevaar voor de mens. Kortvinmako’s zijn verantwoordelijk gesteld voor een aantal niet-dodelijke en dodelijke aanvallen op mensen. Duikers die mako’s zijn tegengekomen, hebben opgemerkt dat zij in een achtpatroon zwemmen en met open mond naderen alvorens aan te vallen. Kortvinmakreelhaaien brengen vaak schade toe aan boten en verwonden vissers nadat zij aan de haak zijn geslagen. De meeste aanvallen vinden plaats wanneer de haai wordt geprovoceerd of wanneer hij aan het einde van een vislijn verstrikt raakt. De mako wordt commercieel en recreatief bevist. In sommige gebieden wordt deze haai ten onrechte verantwoordelijk gehouden voor de uitputting van commerciële visbestanden, zoals makreel, tonijn, enz.

De wereldwijde affiniteit voor haaienvinnensoep en het vlees van de kortvinmakreel heeft geleid tot een afname van de populatie. Wereldwijd is de makreel niet alleen het slachtoffer van overbevissing door de directe jacht, maar ook van de tonijn- en zwaardvisvisserij, waar hij vaak als bijvangst wordt gevangen. Als gevolg daarvan heeft de Amerikaanse National Marine Fisheries Service (NMFS) de kortvinmakreelhaai opgenomen in hun lijst van “beheerde” pelagische haaien. De NMFS heeft het aantal per jaar toegestane vangsten van makreelhaaien voor commerciële en recreatieve doeleinden met 50% verminderd in een poging om de teruglopende aantallen makreelhaaien tegen te gaan. De voorschriften van de NMFS gelden echter alleen voor de Atlantische Oceaan en de Golfwateren van de Verenigde Staten. De afname van de populatie wordt ook versneld door de trage voortplantingssnelheid.

De kortvinmakreel staat op de Rode Lijst van Bedreigde Soorten van de IUCN als Kwetsbaar (A2abd+3bd+4abd):

VULNERABEL (VU) – Een taxon is Kwetsbaar wanneer het beste beschikbare bewijs aangeeft dat het voldoet aan één van de criteria A t/m E voor Kwetsbaar (zie Sectie V), en het wordt daarom geacht een groot risico te lopen in het wild uit te sterven.

Referenties &Verder onderzoek

The Pelagic Shark Research Foundation
Florida Museum of Natural History
David Hall’s Encounters in the Sea
Shortfin Mako Shark Photographs – Golden State Images, Randy Morse
1063-pond, 12 voet 6-inch Mako haai gehaakt voor de kust van Florida kan wereldrecord zijn
Californische hengelaar vangt record 13-voet, 1.175-pond Shortfin Mako haai; ‘Kauwde op de motor’

Onderzoek Isurus oxyrinchus @
Barcode of Life BioOne Biodiversity Heritage Library CITES . pijl CITES Cornell Macaulay Library Encyclopedia of Life (EOL) ESA Online Journals FishBase (EOL) ESA Online Journals FishBase pijl FishBase Florida Museum of Natural History Ichthyology Department GBIF Google Scholar ITIS IUCN RedList (Bedreigde Status) Marine Species Identification Portal NCBI (PubMed, GenBank, enz.) Ocean Biogeographic Information System PLOS SIRIS Tree of Life Web Project UNEP-WCMC Species Database WoRMS

Search for Shortfin Mako Sharks @
Flickr Google Picsearch Wikipedia YouTube