Salivary stones, ook wel sialolithiasis genoemd, zijn verharde minerale afzettingen die zich in de speekselklieren vormen. De aandoening komt vaker voor bij mensen tussen de 30 en 60 jaar en mannen hebben meer kans op speekselstenen dan vrouwen.
Van alle speekselklierstenen vormt 80 procent zich in de submandibulaire speekselklieren, maar ze kunnen zich in alle speekselklieren vormen, waaronder:
-
De oorspeekselklieren aan de zijkant van het gezicht, bij de oren
-
De sublinguale klieren onder de tong (niet vaak voorkomend)
-
De kleine speekselklieren aan de binnenkant van de wang of de lippen, onder de tong en onder het gehemelte (zeldzaam)
Wat zijn de oorzaken van speekselstenen?
De oorzaak is niet bekend, maar verschillende factoren worden in verband gebracht met de vorming van speekselstenen:
-
Dehydratie, als gevolg van onvoldoende vochtinname, ziekte, of medicijnen zoals diuretica (waterpillen) en anticholinergica
-
Trauma aan de binnenkant van de mond
-
Roken
-
Gomziekte
Speekselstenen: Symptomen
Speekselstenen veroorzaken zwelling, pijn of beide in de speekselklier. De symptomen verergeren als de persoon eet of verwacht te gaan eten. Een tandarts kan tijdens een routine-onderzoek op iemands röntgenfoto’s speekselstenen zien zonder symptomen.
De symptomen kunnen komen en gaan over een periode van weken, of hardnekkig zijn. Als de steen beweegt of zodanig groeit dat het kanaal van de klier wordt geblokkeerd, kunnen de symptomen verergeren, een teken dat de klier geïnfecteerd raakt, een aandoening die sialadenitis wordt genoemd.
Speekselstenen: Diagnose
De arts zal een anamnese afnemen en de persoon onderzoeken door voorzichtig aan de speekselklieren in de mond te voelen.
Als een steen wordt ontdekt, kan de arts beeldvorming aanbevelen om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals:
-
Speekselkliertumor
-
Speekselklierontsteking
-
Syndroom van Sjögren
-
Malnutritie
-
Blootstelling aan straling
-
Reactie op jodium gegeven als onderdeel van een beeldvormend onderzoek
Imaging studies, waaronder computertomografie (CT) en echografie, kunnen speekselstenen opsporen en onderscheiden van andere problemen.
Speekselstenen: Behandeling
De meeste speekselklierstenen lossen op met conservatieve behandeling. Patiënten krijgen instructies over het toepassen van vochtige warmte en zachte massage van de speekselklier. Goed gehydrateerd blijven is belangrijk. Citroendruppels of andere zoete snoepjes kunnen de speekselvorming stimuleren.
Ibuprofen of andere niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (NSAID’s) kunnen de pijn en zwelling verminderen. Als de arts aanwijzingen ziet voor een infectie, kan een antibioticum worden voorgeschreven.
Het is belangrijk de arts te informeren over het gebruik van uitdrogende medicijnen, zoals antihistaminica en anticholinergica.
chirurgische behandeling
Als een speekselsteen niet met conservatieve therapie kan worden verwijderd, kan een otolaryngoloog deze verwijderen met een minimaal invasieve procedure die sialendoscopie wordt genoemd.
Na plaatselijke of algehele verdoving van de patiënt maakt de chirurg een kleine incisie in de mond in de buurt van de aangetaste klier en brengt hij een slanke buis in die een sialoendoscoop wordt genoemd. De chirurg kan kleine instrumenten gebruiken die door deze buis worden ingebracht om de steen op te vangen en zo mogelijk te verwijderen. Sialendoscopie kan artsen ook helpen kleine stenen of fragmenten diep in de speekselklier op te sporen en te verwijderen.
Als een speekselsteen erg groot of onregelmatig van vorm is, kunnen meer invasieve open operatietechnieken nodig zijn. Bij deze ingrepen kan de speekselklier meestal behouden blijven.
Gerecenseerd door Dr. David Eisele van de afdeling Otolaryngologie-Hoofd-Hals Chirurgie.