De neushoorn, officieel Rhinoceros, is een van de zes overgebleven soorten onevenhoevigen uit de familie Rhinocerotidae van de Perissodactyla. De zwarte neushoorn en de witte neushoorn komen oorspronkelijk uit Afrika, terwijl de Indische neushoorn, de Sumatraanse neushoorn en de Javaanse neushoorn in Azië voorkomen.
Let op: in bovenstaande afbeelding worden de neushoorns niet in dezelfde volgorde weergegeven als in de menuknoppen
Een informatieve tekst over de biologie van de familie Rhinocerotidae in al haar aspecten is onlangs gepubliceerd door Dr.E.Dinerstein in de serie Mammals of the World (2011), die hier kan worden geraadpleegd . (met dank aan de vriendelijke toestemming van de auteur en de uitgever).
We zullen binnenkort een nieuwe pagina toevoegen met informatie over enkele fossiele neushoornsoorten. Veel referenties staan al op de RRC website. Onlangs is een uitgebreide bibliografie van literatuur over fossiele en subfossiele Rhinocerotidae gepubliceerd door Billia (2009) – HIER beschikbaar – en door Billia en Ziegler (2011) – HIER beschikbaar.
De neushoorns behoren tot de weinige overgebleven megafauna die vandaag de dag nog bestaat en worden gekenmerkt door hun grote omvang. Alle soorten kunnen meer dan een ton wegen, waarbij de witte neushoorn het op één na grootste landzoogdier is met een gewicht tot 2.700 kg. Alle neushoorns zijn herbivoren, maar sommige zijn gespecialiseerd in het kauwen, terwijl andere grazers zijn. Neushoorns hebben 1 of 2 hoorns, een dikke huid van collageen, gerangschikt in een rasterstructuur, en relatief kleine hersenen. In tegenstelling tot andere zoogdieren van de Perissodactyla orde hebben de Afrikaanse neushoornsoorten geen voortanden en zijn ze afhankelijk van hun lippen om gras of bladeren af te scheuren, terwijl hun molaartanden het voedsel vermalen.
Hoewel neushoornhoorn gemaakt is van keratine, hetzelfde materiaal als in haar, wordt het in de traditionele Chinese geneeskunde beschouwd als een afrodisiacum. De hoorn wordt ook gebruikt voor dolkstelen in Jemen en Oman. Hierdoor is de hoorn van de neushoorn zeer waardevol en heeft illegale stroperij ervoor gezorgd dat het aantal neushoorns snel is gedaald. Ook het verlies van habitat heeft de meeste neushoornsoorten op de rand van uitsterven gebracht.
Volgens CITES zijn drie van de vijf soorten, de Sumatraanse, Javaanse en Zwarte Neushoorn ‘kritisch bedreigd’. De Indische neushoorn staat op de lijst van bedreigde diersoorten, terwijl alleen de Witte neushoorn van de rand van uitsterven is gered dankzij beschermingsinspanningen. Op dit moment is de meest bedreigde soort de Sumatraanse neushoorn, vanwege zijn snelle achteruitgang. Van deze soort overleven er nog slechts 275, maar de Javaanse neushoorn is nog zeldzamer, met slechts 50 overlevenden, maar deze populatie is stabiel. De Indische neushoorn telt 2.600 individuen, de zwarte neushoorn 3.610 en de witte neushoorn 14.500. Verscheidene ondersoorten zoals de Noordelijke Witte Neushoorn en de Oostelijke Zwarte Neushoorn zijn de laatste jaren uitgestorven verklaard, hoewel sommige kunnen overleven.