René Descartes: Feiten, prestaties en belangrijkste bijdragen

René Descartes was een Franse filosoof, wiskundige en schrijver. Hij heeft tijdens zijn leven belangrijke bijdragen geleverd op het gebied van filosofie en wiskunde. Dit Buzzle-artikel gaat dieper in op zijn prestaties en filosofieën.

Honorisch

René Descartes wordt beschouwd als de Vader van de Moderne Filosofie en ook, de Vader van de Analytische Meetkunde.

René Descartes (31 maart 1596 – 11 februari 1650) werd geboren in de stad La Haye en Touraine in Frankrijk. Zijn ouders waren Jeanne en Joachim Descartes. Toen hij 11 jaar oud was, ging hij naar het jezuïetencollege Royal Henry-Le-Grand in La Flèche. Hier maakte hij voor het eerst kennis met de natuur- en wiskunde

Bij zijn afstuderen in 1614 behaalde hij een baccalaureaatstitel en een licentie in de rechten aan de Universiteit van Poitiers, in overeenstemming met de wens van zijn vader om hem advocaat te zien worden. Vanwege zijn persoonlijke ambities om militair officier te worden, verhuisde hij echter naar Parijs. Zijn ambities werden verwezenlijkt in 1618, toen hij werd aangesteld in het Nederlandse Staatse leger in Breda, onder het bevel van Maurits van Nassau. Tijdens zijn officiersperiode volgde hij een formele opleiding in militaire techniek.

Carrière

Bij zijn terugkeer in Frankrijk in 1622, na het succesvol beëindigen van zijn dienst, wijdde hij zich aan de studie van de geest. Hier publiceerde hij zijn allereerste artikel, Regulae ad Directionem Ingenii (Regels voor de richting van het verstand). In 1628 schreef hij zich in aan de Universiteit van Franeker en de Universiteit van Leiden om wiskunde te studeren, en later verhuisde hij naar Nederland. Hij bleef er meer dan 20 jaar, waarin hij verschillende filosofische en wiskundige werken schreef en publiceerde. In 1643 begon hij te corresponderen met Prinses Elisabeth van Bohemen over morele en psychologische onderwerpen. Zijn latere manuscript Les Passions de l’âme (Passies van de ziel) werd aan de prinses opgedragen. Deze tekst werd later gelezen door Christina, Koningin van Zweden, die interesse ontwikkelde in Descartes’ ideeën over de liefde. Dit bracht haar ertoe Descartes uit te nodigen naar Stockholm te komen om een nieuwe wetenschappelijke academie op te richten, en ook om haar bij te staan. Door haar drukke en veeleisende agenda werd de bijles elke ochtend vroeg gepland. Dit, in combinatie met de koude en tochtige omgeving in het kasteel, zorgde ervoor dat hij een verkoudheid ontwikkelde, die geleidelijk overging in een ernstige infectie van de luchtwegen. Dit leidde uiteindelijk tot zijn vroegtijdige dood op 11 februari 1650, op 53-jarige leeftijd.

Persoonlijk leven

René Descartes is nooit getrouwd. Hij had echter wel een korte verhouding met een bediende, Helena Jans van der Strom, waaruit zijn dochter Francine werd geboren. Helaas werd zij in 1640 het slachtoffer van roodvonk en overleed.

Verschriften

Erfenis

Bijdrage in de filosofie
Cartesianisme
Descartes was de eerste die de nadruk legde op het gebruik van de rede voor de ontwikkeling van de natuurwetenschap. Hij verwoordde het als volgt:
“De gehele wijsbegeerte is als een boom, waarvan de Metafysica de wortel is, de Natuurkunde de stam, en alle andere wetenschappen de takken die uit deze stam groeien, en die zijn teruggebracht tot drie hoofdzaken, namelijk Geneeskunde, Mechanica en Ethica. Onder de wetenschap van de Moraal versta ik de hoogste en meest volmaakte, die, uitgaande van een volledige kennis van de andere wetenschappen, de laatste graad van wijsheid is.”

Zijn beroemdste doctrine is bekend als cogito ergo sum (Engels: “Ik denk, dus ik ben”). Het impliceerde dat als het bestaan van een object of wezen in twijfel wordt getrokken, de daad van het twijfelen zelf bewijst dat het bestaat. Hij definieert “denken” (cogitatio) als “datgene wat in mij gebeurt, zodanig dat ik mij daarvan onmiddellijk bewust ben, voor zover ik mij daarvan bewust ben”. Hij legt uit dat het denkvermogen de enige onbetwistbare bron van kennis is, omdat de zintuigen die men gebruikt om de omgeving waar te nemen, gemakkelijk voor de gek gehouden kunnen worden.

De feilbaarheid van de zintuigen toont hij aan met het voorbeeld van was. Als we naar een stuk was kijken, kunnen we met onze zintuigen de basisafmetingen, vorm, textuur, kleur, geur en andere eigenschappen vaststellen. Maar als datzelfde stuk was naast een vlam wordt gehouden, veranderen deze eigenschappen volledig. De kenmerken van deze nieuwe vorm zijn duidelijk en verschillend, ook al is het voorwerp (was) nog hetzelfde. De kloof tussen de verschillende waarnemingen kan alleen worden overbrugd door na te denken, omdat de persoon dan de aard van de was volledig kan begrijpen en begrijpen om de twee verschillende reeksen kenmerken met hetzelfde voorwerp te kunnen verenigen. Met dit argument als basis, construeerde hij een systeem dat waarnemingsaanwijzingen overboord zet ten gunste van zuivere deducties om een concept of fenomeen te begrijpen.

Dualisme
In zijn werken stelde hij voor dat het menselijk lichaam werkt als een machine (het heeft materiële eigenschappen); terwijl de geest (of ziel) niet-materieel is en niet de wetten van de natuur volgt. Hij stelde voor dat de geest in het algemeen het lichaam controleert, maar soms kan het lichaam ook de geest beïnvloeden wanneer mensen uit hartstocht handelen. Deze dubbele richting van controle werd dualisme genoemd. Hij geloofde dat de cerebrospinale vloeistof van de ventrikels via de zenuwen het lichaam controleerde, en dat dit proces werd beïnvloed door de pijnappelklier. Sensaties die door de pijnappelklier werden ontvangen, brachten deze in trilling, waardoor emoties ontstonden, waardoor het lichaam kon handelen en de geest kon controleren.

Andere bijdragen
Descartes ontdekte ook een vroege vorm van de wet van behoud van mechanisch momentum, en schetste zijn opvattingen over het heelal in zijn Beginselen van de Filosofie. Hij leverde ook bijdragen op het gebied van de optica door te bewijzen dat de hoekradius van een regenboog 42 graden is. Hij ontdekte ook onafhankelijk de wet van de weerkaatsing.

Hoewel hij in academische kringen bekend was en hoog aangeschreven stond, was het onderwijs van zijn werken op scholen uiterst controversieel. Zozeer zelfs dat Henricus Regius, hoogleraar in de geneeskunde aan de Universiteit van Utrecht, door de rector van de universiteit werd veroordeeld omdat hij Descartes’ opvattingen over de natuurkunde had onderwezen.