Zwerfvuil kan worden gedefinieerd als het slordig maken van een plaats of gebied met afval, of het verkeerd weggooien van afval. Zwerfvuil veroorzaakt vervuiling, een grote bedreiging voor het milieu, en is in veel landen steeds meer een bron van zorg geworden. Aangezien de mens in grote mate verantwoordelijk is voor het zwerfafval, is het belangrijk te begrijpen waarom mensen zwerfafval maken en hoe zij kunnen worden aangemoedigd dat niet te doen. In dit document worden de redenen en gevolgen van zwerfvuil onderzocht en worden mogelijke oplossingen voorgesteld op basis van internationale ervaringen.
Waarom zwerfvuil?
Lusteloosheid en onvoorzichtigheid hebben een cultuur van gewoonte-zwerfvuil doen ontstaan. Door onvoorzichtigheid gooien mensen overal afval neer zonder na te denken over de gevolgen van hun daden. Veel mensen beseffen niet of onderschatten de negatieve gevolgen van zwerfvuil voor het milieu. Mensen denken dat hun individuele acties de samenleving als geheel niet zullen schaden. Het is dan ook gebruikelijk dat mensen wikkels, sigarettenpeuken en ander afval in openbare ruimten gooien. De meeste mensen geloven dat anderen het wel voor hen zullen opruimen, zodat de verantwoordelijkheid voor het opruimen van zwerfvuil meestal bij de lokale overheid en de belastingbetaler komt te liggen. Het gebrek aan verantwoordelijkheid om voor openbare ruimten te zorgen is dus een ander probleem.
In Georgië geven veel inwoners van stedelijke gebieden het gebrek aan openbare vuilnisbakken de schuld van het wijdverbreide zwerfvuil in de straten. Verschillende studies hebben aangetoond dat er een correlatie bestaat tussen de aanwezigheid van zwerfvuil in een bepaald gebied en het opzettelijk maken van zwerfvuil op die bepaalde plek. Wanneer iemand ziet dat op een bepaalde plaats afval wordt verzameld, wekt dat de indruk dat het op de een of andere manier aanvaardbaar is om daar afval te dumpen. Dit, samen met het ontbreken van geschikte plaatselijke afvaldiensten, zou wel eens een van de belangrijkste redenen kunnen zijn voor het illegaal dumpen van afval in Georgische dorpen.
Gevolgen van zwerfvuil
Zwerfvuil heeft een nadelige invloed op het milieu. Zwerfvuil langs de weg, op straat of bij de afvalbakken, giftige materialen of chemicaliën in het afval kunnen in rivieren, bossen, meren en oceanen worden geblazen of gespoeld, en kunnen uiteindelijk de waterwegen, de bodem of het aquatisch milieu verontreinigen. Volgens recente gegevens komt er jaarlijks 7 miljard ton afval in de wereldzeeën terecht en het meeste daarvan is duurzaam plastic. Zwerfvuil vermindert ook de luchtkwaliteit door de stank en de toxische/chemische dampen die van het afval afkomen. Een vervuild milieu kan de verspreiding van ziekten in de hand werken. Giftige chemicaliën en ziekteverwekkende micro-organismen in het afval kunnen ook watersystemen verontreinigen en via water overgedragen ziekten verspreiden die de gezondheid van zowel dieren als mensen negatief kunnen beïnvloeden als onrein of onbehandeld water wordt geconsumeerd.
Sigarettenpeuken doen er vanwege celluloseacetaat in totaal tien jaar over om te ontbinden, in tegenstelling tot de gangbare opvatting dat sigarettenpeuken zeer snel in slechts enkele dagen worden afgebroken. In werkelijkheid vormen sigarettenpeuken een ernstige bedreiging voor het milieu, omdat zij giftige stoffen zoals arsenicum bevatten die de bodem en het water kunnen verontreinigen.
Plastic zwerfvuil is een andere bedreiging voor het milieu en zijn bewoners. Het wordt vaak voor voedsel aangezien door zowel land- als zeedieren. Wanneer het door dieren wordt geconsumeerd, vermindert het de maagcapaciteit omdat het niet kan worden verteerd. Op lange termijn beïnvloedt het de eetgewoonten van de dieren, waardoor zij uiteindelijk sterven. Veel zeedieren, waaronder vogels, walvissen, dolfijnen en schildpadden, zijn dood aangetroffen met plastic en sigaretten in hun magen. Jaarlijks worden naar schatting 100.000 zeezoogdieren gedood door plastic afval. Sommige van die materialen kunnen ook giftig zijn of scherpe voorwerpen bevatten, waardoor de vitale organen van het dier worden beschadigd of het ernstig wordt verwond. Een ander negatief aspect van zwerfvuil is dat het te duur is voor een land, de samenleving en individuen. Het opruimen van zwerfvuil vergt een enorme hoeveelheid geld dat wordt gefinancierd door de belastingbetaler en dat op meer productieve manieren zou kunnen worden gebruikt. Plekken met zwerfvuil zijn visueel onaangenaam en doen afbreuk aan de esthetische en reële waarde van de omringende omgeving. Plaatsen met veel zwerfvuil worden vaak gekenmerkt door huizen en eigendommen die als gevolg daarvan minder waard zijn. Zwerfvuil heeft ook gevolgen voor het toerisme, omdat stadsgebieden en wegbermen er smerig uitzien en toeristen geneigd zijn te vermijden in gebieden te verblijven of zelfs een bezoek te brengen waar zwerfvuil ligt. Bovendien kan zwerfvuil leiden tot auto-ongelukken. Wat afval op de weg is al genoeg om een gevaarlijke situatie te creëren die kan leiden tot ernstige verwondingen of de dood.
Oplossingen
De ideale manier om het probleem van zwerfvuil aan te pakken is dat ieder lid van de samenleving zijn verantwoordelijkheid neemt en zijn best doet om afval op de juiste manier weg te gooien. Als van de burgers wordt verlangd dat zij geen afval achterlaten, moeten door de plaatselijke overheden passende voorwaarden worden geschapen. De bevoegde lokale overheden moeten maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat in verschillende gebieden meer afvalbakken worden geplaatst, zodat het afval doeltreffend kan worden verwijderd. Het plaatsen van voldoende afvalbakken in stadscentra, wandelroutes, openbare ruimten en in de buurt van bushaltes en fast-food restaurants biedt gemak bij het verwijderen en verzamelen van zwerfvuil. Om extra problemen door overvulling te voorkomen, moeten de vuilnisbakken regelmatig worden geleegd.
Het plaatsen van vuilnisbakken garandeert helaas niet dat er geen afval op straat wordt gegooid. Het handhaven van strenge afvalwetten zal mensen aanmoedigen om geen afval te dumpen op particuliere en openbare plaatsen. Dergelijke wetten werken in de richting van een verbod op illegaal dumpen en zwerfvuil.
Volgens onderzoek dat is uitgevoerd in het kader van de Keep Britain Tidy-campagne in 2011, wordt de houding ten aanzien van handhaving sterk bepaald door de mate waarin iemand het als een bedreiging ziet en denken velen dat het niet waarschijnlijk is dat ze een boete krijgen voor milieuovertredingen. Hetzelfde onderzoek meldt ook dat mensen die hebben gezien of gehoord dat er vaste dwangsommen zijn uitgeschreven, minder vaak afval achterlaten.
Zwerfvuilboetes en andere handhavingsmaatregelen zijn wereldwijd gangbare praktijken. Zo bestaat de straf voor het eerste geval van zwerfvuil in Californië uit boetes van 100 tot 1000 dollar en ten minste acht uur gemeenschapsdienst voor het opruimen van zwerfvuil. Bij volgende overtredingen worden de boetes en de duur van de verplichte taakstraf hoger. In Louisiana kan opzettelijk strooien naast de standaardboetes en de taakstraf leiden tot een jaar schorsing van het rijbewijs of een gevangenisstraf van maximaal 30 dagen. Volgens de wet op het afvalbeheer, die in 2015 is aangepast, variëren de straffen voor het op straat gooien van stedelijk afval in Georgië van 80 tot 150 GEL. Het ministerie van Milieutoezicht, het ministerie van Binnenlandse Zaken en de lokale zelfbesturen zijn de verantwoordelijke instellingen voor de uitvoering van de wet en overtreders worden systematisch beboet door de bevoegde instelling. De autoriteiten kunnen iemand echter alleen beboeten als zij hem daadwerkelijk zien strooien en het is onmogelijk om elke straat te controleren.
Sancties hebben ongetwijfeld een reëel effect op het strooigedrag, maar onderwijs en bewustmaking zijn van cruciaal belang om resultaten op lange termijn te garanderen. Opruimacties in de gemeenschap kunnen een doeltreffende manier zijn om boodschappen tegen zwerfvuil in de samenleving te verspreiden. Het onderwerp kan ook op een intensievere manier worden opgenomen in prikborden, tv-programma’s, socialemediaplatforms en nieuwsbrieven om de boodschap op grote schaal te verspreiden. Voorts kan een anti-zwerfvuilbord worden geplaatst in gebieden met veel zwerfvuil, zoals de straten in de buurt van stations voor openbaar vervoer. Deze borden dienen om mensen er voortdurend aan te herinneren dat zwerfafval een slechte zaak is die moet worden vermeden.
Sommigen stellen dat niet alleen straffen maar ook belonen een goed idee zou kunnen zijn. Mensen die worden “betrapt” op het doen van de juiste dingen kunnen beloningen krijgen zoals winkelbonnen en hun positieve gedrag bij het opruimen van afval kan worden gepubliceerd in de media of sociale netwerken om anderen aan te moedigen zich op de juiste manier van afval te ontdoen.
Wat is afvalverwijdering? Behoud Energie Toekomst. Rachel Oliver.
Walking Green: Ten Harmful Effects of Litter, Green Eco Services, Cathy, 2008.
Twenty Astonishing Facts About Littering, Conserve Energy Future, Rinkesh, 2018.
Wat is Littering? Conserve Energy Future, Rinkesh.
Walking Green: Ten Harmful Effects of Litter, Green Eco Services, Cathy, 2008.
The Effectiveness of Enforcement on Behavior Change, Keep Britain Tidy, 2011.
States with Littering Penalties, National Conference of State Legislatures, 2014.
Why do People Litter? Litterology, Karen Spehr en Rob Curnow, 2015.