Rapid Weight Gain During Mirtazapine Treatment

Aan de Redactie: Mirtazapine is een nieuw antidepressivum met een mechanisme dat de serotonerge en noradrenerge neurotransmissie verbetert door presynaptische alfa-2 adrenerge receptoren en postsynaptische serotonine 5HT2 en 5HT3 receptoren te blokkeren.1 De meest gemelde bijwerkingen van mirtazapine zijn voorbijgaande sedatie en gewichtstoename geassocieerd met een toegenomen eetlust, als gevolg van de effecten op 5HT2C en histaminerge (H1) receptoren. Het middel kan ook effectief zijn bij de behandeling van anorexia nervosa en bij kankerpatiënten met misselijkheidssymptomen.2,3 Bovendien is diabetische ketoacidose secundair aan mirtazapine-geïnduceerde gewichtstoename gerapporteerd.4 Wij rapporteren het geval van een patiënt met een depressieve stoornis die snel 6,5 kg aankwam na toediening van 30 mg mirtazapine in 1 week.

Casusverslag

Een 19-jarige Taiwanese man werd opgenomen voor psychiatrische klinische behandeling vanwege een depressieve stoornis. De patiënt had in de voorafgaande 2 maanden de karakteristieke symptomen van depressieve stemming, verlies van interesse, anorexia, slapeloosheid en gevoelens van waardeloosheid vertoond. Hij was in het verleden gezond geweest, zonder systemische ziekten zoals metabole ziekten. De eerste laboratoriumonderzoeken toonden een willekeurige bloedglucose, 73 mg/dl (referentiebereik: 70-105 mg/dl), en de resultaten van het schildklierfunctie-onderzoek waren allemaal binnen het normale bereik. Hij woog 80,5 kg en scoorde 28 op de 17-item Hamilton Depression Rating Scale (Ham-D) op de eerste ziekenhuisdag. Aanvankelijk werd hij behandeld met paroxetine, 20 mg/dag, en zolpidem, 10 mg/nacht, gedurende 14 dagen. Zijn symptomen van depressieve stemming, anorexia en uitgesproken slapeloosheid verbeterden nauwelijks. Ook verloor hij 4 kg in 14 dagen. Hierna werd de behandeling met paroxetine gestaakt en werd mirtazapine, 30 mg, ’s nachts voorgeschreven. De stemming van de patiënt verbeterde, maar hij had ook last van intermitterende hoofdpijn, toegenomen eetlust en gewichtstoename – 6,5 kg in 1 week. Zijn Ham-D totaalscore verbeterde tot 7 in diezelfde week van mirtazapinebehandeling.

Discussie

Drugsgeïnduceerde gewichtstoename is een ernstig probleem bij de meeste psychotrope drugs, en het kan in verband worden gebracht met gezondheidsrisico’s zoals het metabool syndroom, hart- en vaatziekten, en diabetes type 2. Gewichtstoename geassocieerd met mirtazapine behandeling is gemeld en kan worden verklaard door de effecten op 5HT2C en H1 receptoren. De snelle gewichtstoename van de patiënt van 6,5 kg in 1 week behandeling met mirtazapine is veel sneller dan in de literatuur is gemeld. Ondertussen werd een significante verbetering van de Ham-D totaalscore waargenomen gedurende deze periode. Het mogelijke mechanisme van de aanvankelijke gewichtstoename door mirtazapine zou een direct effect kunnen zijn als gevolg van de antihistaminische (H1) effecten of een vroegtijdige antidepressieve werking om de eetlust te verbeteren. In de toekomst zou het interessant zijn om een studie te verrichten naar mogelijke differentiële effecten van mirtazapine ten opzichte van andere antidepressiva, zoals selectieve serotonineheropnameremmers, in de relaties tussen gewichtstoename en Ham-D-totaalscore.