DiabetesEdit
De bètacellen van de pancreaseilandjes scheiden insuline af, en spelen dus een belangrijke rol bij diabetes. Men denkt dat zij door immuunreacties worden vernietigd. Er zijn echter ook aanwijzingen dat de betacellen niet zijn vernietigd, maar alleen niet meer functioneel zijn.
TransplantatieEdit
Omdat de betacellen in de pancreaseilandjes bij type 1 diabetes selectief door een auto-immuunproces worden vernietigd, zijn clinici en onderzoekers actief op zoek naar eilandjestransplantatie als middel om de fysiologische betacelfunctie te herstellen, wat een alternatief zou bieden voor een volledige pancreastransplantatie of een kunstmatige pancreas. Eilandjestransplantatie is in het begin van de jaren zeventig een haalbare optie geworden voor de behandeling van insulinebehoeftige diabetes en heeft in de afgelopen drie decennia gestage vooruitgang geboekt. Recente klinische studies hebben aangetoond dat insulineonafhankelijkheid en verbeterde metabole controle reproduceerbaar kunnen worden verkregen na transplantatie van kadaver donoreilandjes bij patiënten met instabiele type 1 diabetes.
Mensen met een hoge BMI zijn ongeschikte pancreas donoren vanwege de grotere technische complicaties tijdens de transplantatie. Het is echter mogelijk een groter aantal eilandjes te isoleren vanwege hun grotere alvleesklier, en daarom zijn zij meer geschikte donoren van eilandjes.
Eilandjestransplantatie omvat alleen de overdracht van weefsel bestaande uit bètacellen die noodzakelijk zijn als behandeling van deze ziekte. Dit is dus een voordeel ten opzichte van transplantatie van de gehele pancreas, die technisch veeleisender is en een risico inhoudt van bijvoorbeeld pancreatitis die tot orgaanverlies leidt. Een ander voordeel is dat patiënten geen algehele anesthesie nodig hebben.
Isletentransplantatie voor type 1-diabetes vereist momenteel krachtige immunosuppressie om afstoting van de donorislets door de gastheer te voorkomen.
De islets worden getransplanteerd in een poortader, die vervolgens in de lever wordt geïmplanteerd. Er is een risico van portaalveneuze vertakkingstrombose en de lage waarde van de overleving van de eilandjes enkele minuten na de transplantatie, omdat de vasculaire dichtheid op deze plaats na de operatie enkele maanden lager is dan in endogene eilandjes. Neovascularisatie is dus de sleutel tot de overleving van de eilandjes, die onder meer wordt ondersteund door VEGF dat door de eilandjes en de vasculaire endotheelcellen wordt geproduceerd. Transplantatie binnen de poorten heeft echter nog andere tekortkomingen, en daarom worden andere alternatieve plaatsen onderzocht die een betere micro-omgeving bieden voor de implantatie van eilandjes. Het onderzoek naar eilandjestransplantatie richt zich ook op inkapseling van de eilandjes, immunosuppressie zonder CNI (calcineurine-inhibitor), biomarkers van beschadiging van de eilandjes en het tekort aan eilandjesdonors.
Een alternatieve bron van bètacellen, zoals insulineproducerende cellen afgeleid van volwassen stamcellen of progenitorcellen, zou helpen het tekort aan donororganen voor transplantatie op te heffen. Het gebied van de regeneratieve geneeskunde ontwikkelt zich snel en biedt grote hoop voor de nabije toekomst. Diabetes type 1 is echter het resultaat van de auto-immune vernietiging van beta-cellen in de pancreas. Daarom zal voor een effectieve genezing een sequentiële, geïntegreerde aanpak nodig zijn die adequate en veilige immuuninterventies combineert met bètacelregeneratieve benaderingen. Er is ook aangetoond dat alfacellen spontaan van lot kunnen veranderen en kunnen transdifferentiëren in betacellen in zowel gezonde als diabetische menselijke en muizen pancreaseilandjes, een mogelijke toekomstige bron voor betacelregeneratie. In feite is gebleken dat er een direct verband bestaat tussen de morfologie van de eilandjes en endocriene differentiatie. Endocriene progenitorcellen differentiëren door in cohesie te migreren en knopvormige eilandjesvoorlopers te vormen, of “peninsula’s”, waarbij alfacellen de peninsulaire buitenlaag vormen en bètacellen zich later daaronder vormen.