Wat is omega-3? Waarom zou het goed zijn voor onze hersenen?
Omega-3 is een soort vet dat voorkomt in celmembranen (de beschermende ‘huid’ die cellen omgeeft). Het wordt in ons lichaam aangemaakt, maar heel langzaam, dus we halen het vooral uit onze voeding. Vette vis, bijvoorbeeld makreel, tonijn, haring en zalm, heeft een bijzonder hoog gehalte aan omega-3.
Omega-3 is belangrijk voor onze hersenen gedurende het hele leven, van de vroege cognitieve ontwikkeling bij foetussen tot leren en geheugen bij volwassenen. Hersencellen met een hoog gehalte aan omega-3 in hun membranen zouden beter communiceren met andere cellen, een belangrijk proces voor de hersenfunctie.
Wanneer omega-3 door het lichaam wordt opgenomen, wordt een deel ervan afgebroken tot andere moleculen die belangrijke functies in de hersenen hebben. Sommige blijken de immuunrespons van het lichaam te verminderen, terwijl andere betrokken zouden zijn bij de bescherming van cellen tegen een schadelijk proces dat oxidatieve stress wordt genoemd. Onderzoek heeft uitgewezen dat de immuunrespons en oxidatieve stress in de hersenen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer.
Omega-3, vis en dementie
Studies die de potentiële voordelen van omega-3 voor de hersenen aantonen zijn één ding, maar betekent dat dat meer omega-3 in de voeding werkelijk het risico op het ontwikkelen van dementie beïnvloedt? Deze vraag is op twee manieren onderzocht. Sommige studies hebben gekeken naar wat mensen met en zonder dementie eten en hoe vaak en hebben hen vervolgens gevolgd om te zien of het dieet het risico op dementie beïnvloedde. Andere studies waren klinische proeven, waarbij sommige deelnemers omega-3-supplementen kregen en anderen een placebo, en hun risico op dementie werd vergeleken.
Studies naar het verband tussen visconsumptie en het risico op dementie hebben gemengde resultaten opgeleverd. Uit een onderzoek waarbij 233 ouderen gedurende vijf of zes jaar werden gevolgd, bleek dat het eten van vis tweemaal per week het risico op dementie met 41% kon verminderen in vergelijking met groepen die eenmaal per maand vis aten. Een andere studie, waarbij vis in het dieet van 5.395 mensen gedurende tien jaar werd bekeken, vond echter geen verandering in het risico op dementie, afhankelijk van de hoeveelheid geconsumeerde vis.
Klinische studies hebben ook het effect van omega-3 op zichzelf in de vorm van supplementen bestudeerd, maar deze studies waren klein. Bijvoorbeeld, een studie die supplementen gaf aan 171 mensen met dementie gedurende 18 maanden ontdekte dat zij geen cognitieve verbetering hadden in vergelijking met een groep die geen supplementen kreeg gedurende dezelfde periode. Een andere studie keek naar het geven van supplementen aan mensen die gezond waren maar symptomen van dementie begonnen te vertonen, zoals moeite met het herinneren van het geheugen. Deze studie betrof 437 mensen en toonde aan dat na 24 weken inname van het supplement, sommige vormen van geheugenherinnering en leren verbeterd waren. Dit zou kunnen suggereren dat het nemen van omega-3 supplementen in een vroeg stadium van de ontwikkeling van dementie de symptomen kan verbeteren, maar dat in de latere stadia omega-3 geen effect heeft.
Het onderzoek naar visoliën tot nu toe is tegenstrijdig – vis is waarschijnlijk goed voor je hersenen, maar omega-3 op zichzelf is dat misschien niet. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat er andere voedingsstoffen in vis zitten die een rol kunnen spelen bij risicovermindering. Een andere verklaring is dat mensen die vis eten over het algemeen een gezonder dieet hebben, bijvoorbeeld een mediterraan dieet. Verdere studies zijn nodig om de effecten van verschillende voedingsstoffen in vis verder uit elkaar te halen, en om aan te geven welke processen in de hersenen ze beïnvloeden en hoe. Er zijn ook veel verschillende manieren om vis te eten. Drie keer per week gefrituurde vis met friet eten zal waarschijnlijk niet dezelfde gezondheidsvoordelen opleveren als het eten van gebakken zalm met salade. We moeten vis zien als een onderdeel van een compleet dieet.
Vanuit het beschikbare bewijsmateriaal is het waarschijnlijk dat het regelmatig eten van vis als onderdeel van een uitgebalanceerd dieet uw risico op leeftijdsgebonden cognitieve achteruitgang zou kunnen verminderen en andere aspecten van uw gezondheid zou kunnen verbeteren. Over omega-3 is de jury echter nog niet uitgesproken.