De oude botten en tanden van een tot nu toe onbekend familielid van de mens – een die nog kleiner was dan de z.g.Hobbit – zijn ontdekt diep in een grot op een eiland in de Filippijnen.
De nieuw ontdekte soort is Homo luzonensis genoemd ter ere van Luzon, het eiland waar de mysterieuze wezens leefden tijdens het late Pleistoceen tijdperk, meer dan 50.000 jaar geleden. Met een lengte van minder dan 1,2 meter is de H. luzonensis de tweede bekende dwergmens. De eerste is de Homo floresiensis, ook bekend als de Hobbit, wiens overblijfselen in 2004 op het Indonesische eiland Flores werden gevonden.
Maar hoewel de H. luzonensis is kort zoals de hobbit, maar hij deelt kenmerken met een aantal andere oude menselijke verwanten; hij heeft gebogen voet- en vingerbotten zoals Australopithecus (een geslacht waartoe de beroemde Lucy behoort); premolaren die kenmerken vertonen die vergelijkbaar zijn met die van Australopithecus, Homo habilis en Homo erectus; en kleine kiezen die lijken op die van de moderne mens, of Homo sapiens.
“Deze fossiele elementen vertonen een combinatie van morfologische kenmerken die niet zijn gezien bij andere soorten van het geslacht Homo, en duiden daarmee op een nieuwe soort, die wij Homo luzonensis hebben genoemd,” aldus hoofdonderzoeker Florent Détroit, een paleoantropoloog van het Nationaal Natuurhistorisch Museum in Parijs, in een verklaring die het museum aan verslaggevers gaf.
Het heeft jaren geduurd om de resten van H. luzonensis te vinden. Nadat wetenschappers in 2007 een 67.000 jaar oud middenvoetsbeentje, of teenbeen, hadden gevonden in de Callao-grot van Luzon, planden ze vervolgopgravingen in 2011 en 2015. In totaal legden ze 13 fossiele botten en tanden bloot die toebehoorden aan minstens twee volwassenen en één kind, waaronder twee handbotten, drie voetbotten, een dijbeen en zeven tanden. Een van deze fossielen dateerde van 50.000 jaar geleden, wat erop wijst dat H. luzonensis in dezelfde tijd leefde als andere menselijke lijnen, waaronder H. sapiens, Neanderthalers, Denisovans en H. floresiensis, aldus de studie, die vandaag (10 april) online werd gepubliceerd in het tijdschrift Nature.
Hoe zag hij eruit?
Het is moeilijk te zeggen hoe H. luzonensis eruitzag “omdat het heel moeilijk te zeggen is aan de hand van de elementen die we hebben”, aldus Détroit. Gezien het feit dat de tanden erg klein zijn – zelfs kleiner dan die van H. floresiensis – is het waarschijnlijk dat de nieuw gevonden soort een klein lichaam had, zei hij. Bovendien suggereren de gebogen teen- en vingerbeenderen dat H. luzonensis zowel in bomen kon klimmen als rechtop over de grond kon lopen.
Goed beschouwd werd het geslacht Homo ongeveer 2 miljoen jaar geleden een strikte tweevoeter (wat betekent dat hij op twee voeten liep), dus “we doen zeker niet alsof H. luzonensis ‘terug naar de bomen’ was,” zei Détroit. Het is eerder mogelijk dat deze eigenschap ontstond omdat H. luzonensis op een geïsoleerd eiland leefde, zei hij.
“Maar het is dan een zeer interessante vraag om te behandelen,” zei Détroit. “Als ze strikt tweevoetig waren zoals alle leden van het geslacht Homo, hebben zulke primitieve kenmerken dan hun tweevoetige gang beïnvloed of niet? Maar het is nog te vroeg om daar een antwoord op te geven, daar moeten we nog aan werken.”
Er zijn nog talloze andere mysteries onopgelost gebleven, zoals waar H. luzonensis in de stamboom van de mens past en hoe deze kleine menselijke verwanten Luzon hebben bereikt, dat al minstens 2,6 miljoen jaar een eiland is (geen landbrug).
Er zijn bewijzen gevonden van het slachten van dieren op Luzon 700.000 jaar geleden, die suggereren dat “een soort Aziatische Homo erectus (misschien uit China) met succes de zee is overgestoken en zich op het eiland Luzon heeft gevestigd, waar zij vervolgens de effecten van ‘insulair endemisme’ ondergingen, wat resulteerde in H. luzonensis,” zei Détroit. “Maar dit is zeer speculatief, ik kan me vergissen in één (of meerdere) aspecten van dit eenvoudige scenario. We zullen hier in de toekomst aan werken.”
Détroit merkte op dat de wetenschappers geen DNA uit de botten hebben kunnen halen, deels omdat het natte en warme klimaat van de Filippijnen niet bevorderlijk is voor het behoud van genetisch materiaal. Het is echter mogelijk dat er eiwitten uit de resten kunnen worden gehaald, en die zouden licht kunnen werpen op de kwestie van de stamboom, aldus de onderzoekers.
Als er iets is dat deze voorheen onbekende soort laat zien, dan is het wel de evolutionaire complexiteit van hominins – tweevoetige primaten met grotere hersenen, waartoe de mens, onze voorouders en onze naaste evolutionaire neven behoren, aldus Détroit.
gedachten van buiten
De studie doet verslag van een “opmerkelijke ontdekking” die “ongetwijfeld de komende weken, maanden en jaren veel wetenschappelijk debat zal ontketenen,” schreef Matthew Tocheri, Canada Research Chair in Human Origins en universitair hoofddocent antropologie aan de Lakehead University in Ontario, Canada, die niet bij de studie betrokken was, in een begeleidend perspectief in het tijdschrift Nature.
Antropologen zijn bijvoorbeeld altijd sceptisch over nieuw ontdekte soorten die slechts op een paar fossiele specimens zijn gebaseerd. Maar hoewel de steekproef van overblijfselen van H. luzonensis “niet groot is,” presenteren de auteurs van de nieuwe studie een overtuigende zaak dat de dwerg een nieuwe soort is, vertelde Huw Groucutt, groepsleider van de extreme gebeurtenissen onderzoeksgroep aan het Max Planck Instituut voor Chemische Ecologie in Jena, Duitsland, Live Science in een e-mail.
Deze bevindingen tonen aan dat de “studie van de menselijke evolutie veel te veel is gebaseerd op een paar kleine en ongewone gebieden (zoals Europa en Zuid-Afrika),” zei Groucutt. “Deze bevinding laat zien hoeveel verrassingen er nog zijn. En hoe de menselijke evolutie heeft geleid tot al deze verschillende vormen van homin.”
- Homo Naledi in Foto’s: Beelden van de kleine verwante mens
- In foto’s: Nieuw menselijk familielid schudt onze stamboom op
- In foto’s: ‘Kleine voet’ menselijke voorouder liep samen met Lucy
Oorspronkelijk gepubliceerd op Live Science.
Recent nieuws