MIAMI
De wortels liggen in het Cuba van de 19e eeuw, maar de guayabera – een overhemd met knopen van katoen of linnen met vier zakken en borduursels of plooien aan de voorkant – heeft zich ontwikkeld tot een modieus en formeel shirt dat van Mexico tot Miami en Tampa wordt gedragen.
“The Guayabera: A Shirt’s Story” in het HistoryMiami museum is de eerste tentoonstelling die de evolutie van het hemd in Cuba, Mexico en de Verenigde Staten beschrijft, waar het vooral populair is in steden met een grote Latijns-Amerikaanse en Caribische bevolking. De tentoonstelling loopt tot 13 januari.
Er is weinig geschreven over de oorsprong van de guayabera, dus bezochten onderzoekers Cuba, Mexico en Miami om meer te weten te komen over het shirt dat door iedereen wordt gedragen, van guajiros (boeren) en abuelos (grootvaders) tot politici en beroemdheden.
Onderzoek suggereert dat de guayabera oorspronkelijk uit Cuba komt en op het platteland werd gedragen, maar het kledingstuk kan ook hebben geleken op het Spaanse militaire uniform gemaakt van een stof genaamd rayadillo (blauw-wit gestreept materiaal) gedragen door soldaten tijdens de Cubaanse Onafhankelijkheidsoorlog.
“Het historische bewijs dat we hebben ontdekt, suggereert dat er aan het eind van de 19e eeuw een kledingstuk bestond dat de guayabera werd genoemd. Hoe dat eruitzag is een ander verhaal,” zei Michael Knoll, curator van de tentoonstelling en folklorist van HistoryMiami. Wijzend op een tentoongesteld militair kledingstuk en een document waarin het Spaanse militaire uniform “guayabera” wordt genoemd, voegde hij eraan toe: “Er zijn kenmerken van dit shirt die duidelijk doen denken aan hoe wij de guayabera vandaag de dag zien.”
In tegenstelling tot de hedendaagse guayabera, had het militaire kledingstuk vier zakken langs de zoom. Tegen het midden van de 20e eeuw was het geëvolueerd tot zijn iconische versie: wit, linnen met lange mouwen en twee borst- en twee zoomzakken.
Knoll zei dat het shirt “langzaam stierf als een populaire traditie in Cuba, tot het punt waar het vandaag de dag wordt geassocieerd met de regering.” De shirts zijn beschikbaar voor toeristen in Cuba, maar guayaberas worden zelden gezien in de straten in Havana vandaag, voegde hij eraan toe.
Na de Cubaanse revolutie in 1959 namen fabrikanten in Mexico de productie van het shirt over en op een gegeven moment werd het borduurwerk geïntroduceerd, waarmee de textieltraditie uit de Maya-cultuur aan de shirts werd toegevoegd. De guayabera, ook wel het “Mexicaanse trouwhemd” genoemd, werd nog populairder in de jaren 1970 toen de toenmalige president Luis Echeverria de hemden begon te dragen voor regerings- en zakelijke doeleinden “om contact te maken met de bevolking”. (Politici trekken soms guayaberas aan als ze campagne voeren in Miami om in contact te komen met de Hispanic stem).
Miami werd het centrum voor innovatie, waarbij de traditie van het overhemd werd voortgezet, maar het ook opnieuw werd uitgevonden in modieuze stijlen met prints en unieke stoffen, zoals denim. Op de tentoonstelling zijn tunieken voor vrouwen te zien, waaronder een lange zwarte jurk gedragen door salsakoningin Celia Cruz, baby rompertjes en mini-guayaberas voor jongens gemaakt door Old Navy (hoewel een jongensversie van het shirt al sinds de jaren 1940 bestaat). Er is er zelfs een voor je hond.
“Het is belangrijk om te proberen een beroep te doen op de hedendaagse smaak, inclusief de jeugd,” zei Knoll. “Als het niet evolueert, gaat het dood.”
Het overhemd, ongestopt gedragen, is een nietje geworden voor strandbruiloften, met zijn linnen stof en lichte kleur die de drager koel houdt en een stijl die voor formeel kan doorgaan.
De guayabera heeft verschillende namen in verschillende landen, maar de exacte oorsprong van zijn meest voorkomende naam is onzeker. De tentoonstelling probeert de folklore eromheen te begrijpen, onder meer hoe de naam van het kledingstuk een afgeleide is van het Spaanse woord “guayaba” voor de vrucht “guave”. Volgens één verhaal vroeg een echtgenoot zijn vrouw een hemd te maken met zakken om zijn bezittingen in op te bergen tijdens het werk. Een ander verhaal, te zien op een schilderij op de tentoonstelling, legt uit hoe de zakken werden gebruikt om guaves in te bewaren.
Een naaischaar van Ramón Puig, een van de bekendste guayabera-kleermakers ter wereld, is te zien, evenals een van zijn overhemden uit de late jaren veertig.
Knoll zegt dat de ontwerpers en fabrikanten van het overhemd door de jaren heen allemaal “zakenmensen zijn geweest die geld probeerden te verdienen. Maar het gaat ook om het in stand houden van een traditie en het eren van hun cultureel erfgoed,” zei hij. “Dat zegt veel over hoe betekenisvol dit shirt eigenlijk is.”
Uitschrijven op meldingenUitschrijven op meldingen