Een meme die rondgaat op Facebook in Zuid-Afrika toont een foto van een blok margarine met het bijschrift: “Margarine is één molecuul verwijderd van plastic; en deelt 27 ingrediënten met verf. Bon Appetit!”
Een enkel molecuul verwijderd van plastic?
Een artikel van Huffpost uit 2013 dat mythes rond margarine ontkracht, legt uit: “De meeste soorten margarine zijn mengsels van plantaardige oliën, terwijl plastic meestal een polymeer (keten van zich herhalende moleculen) is van ethyleenmoleculen (vier waterstofatomen en twee koolstofatomen).”
Ethyleen is een koolwaterstofgas.
“Door nog een molecuul aan margarine toe te voegen, wordt het geen plastic”, aldus Huffpost.
En “Nepnieuws over margarine”, een artikel uit 2018 op de site Science-Based Medicine, beschrijft de bewering als “absurd” en “duidelijk verzonnen door iemand zonder verstand van scheikunde”.
“Het slaat niet eens ergens op. Margarine bevat verschillende moleculen. Plastics zijn polymeren en totaal niet verwant aan wat er in margarine zit.”
En dan is er nog de Amerikaanse fact-checking website Snopes, die uitlegt: “Veel ongelijksoortige stoffen hebben vergelijkbare chemische eigenschappen, maar zelfs de kleinste variatie in de moleculaire structuur kan een wereld van verschil maken.”
Zelfs al zou margarine maar één molecuul van plastic verschillen (dat is niet zo), dan nog zou het eten ervan niet hetzelfde zijn als het eten van een plastic zak.
Zoals Snopes opmerkt: “Het enige verschil tussen waterstofperoxide en water is één zuurstofatoom.” We hebben water nodig om te overleven, maar waterstofperoxide drinken is een slecht idee.
27 ingrediënten gedeeld met verf?
Science-Based Medicine legt dit eenvoudig uit: “Verf bevat geen van de ingrediënten in margarine.”
Margarine heeft slechts acht ingrediënten, volgens de Nieuw-Zeelandse consumentenwebsite Canstar Blue. “Voor het maken van margarine zijn over het algemeen zout, emulgatoren, lecithine, smaakstof, kleurstof, water, magere melk en een plantaardige olie (zoals zonnebloem, olijf, palm of maïs) nodig.”
De ingrediënten van verf zijn heel anders. Over Civiel, een civieltechnische site, heeft het recept. “Voor de meeste verven zijn de basisingrediënten: oplosmiddel (wordt gebruikt om de gewenste vloei van de verf te verkrijgen), bindmiddel (om hechting en samenhang toe te voegen), pigmenten (om kleur toe te voegen) en additieven (voor extra karakters).”
Niet alleen heeft margarine niet genoeg ingrediënten om er 27 te delen met verf, maar de ingrediënten van de twee stoffen zijn eenvoudigweg niet hetzelfde.
Origins van de ‘plastic margarine’-mythe
Maar waar komt de mythe vandaan?
Vetten zoals margarine hebben plasticiteit, wat betekent dat ze kunnen worden uitgesmeerd, gemanipuleerd en gevormd. Dat betekent niet dat ze van plastic zijn.
“Vetten zijn opgebouwd uit triglyceriden (drie afzonderlijke vetzuren die door hun reactie met glycerol in één grote molecule aan elkaar zijn gebonden),” zegt Love Food Love Science, een website van het Britse Institute of Food Science and Technology.
“Triglyceriden hebben verschillende smeltpunten, waarbij sommige vetzuren langer vast blijven dan andere. Deze eigenschap geeft het vet zijn plasticiteit.” – Taryn Willows (28/05/19)