Kokosnoten, kokosmelk, Kokosolie en Diabetes

Kokosolie wordt wel een “superfood” genoemd met positieve effecten op de gezondheid van hart en hersenen, gewichtsverlies (vooral buikvet) en een hele reeks ontstekingsremmende effecten.

Maar is kokosolie echt een superfood? Of is het gewoon de nieuwste rage op het internet?

Kokosnoten

Kokosnoten zijn van oudsher het hoofdvoedsel van veel Aziatische en Pacifische bevolkingsgroepen. In diezelfde landen wordt kokosnoot al lang gebruikt als medicijn tegen infecties, aandoeningen aan de luchtwegen, constipatie, diarree, indigestie, nierstenen en andere aandoeningen.

Kokosnotenvlees (de witachtige vlokken) bevat veel vezels, eiwitten, mineralen zoals mangaan, selenium en ijzer en bevat vitamine C en B vitaminen, samen met plantensterolen. Kokosvlees bevat ook veel calorieën uit vetten – de vetten zijn vooral de verzadigde vetten samen met grote hoeveelheden omega-6 vetzuren. Kokosmeel is het fijngemalen kokosvlees.

Kokosmelk (geperst uit kokosvlees) is vergelijkbaar met kokosvlees voor wat betreft zijn voedingsprofiel – het is rijk aan vezels, eiwitten, rijker dan kokosvlees aan mineralen zoals ijzer, calcium, magnesium, fosfor, zink, koper, mangaan en selenium en bevat vitamine C, E en B. Kokosmelk is ook rijk aan plantensterolen en calorieën uit vetten. Deze vetten zijn ook in de verzadigde vorm met een hoog gehalte aan omega-6 vetzuren. Kokoswater is verdunde kokosmelk en bevat veel minder calorieën.

Kokosolie tenslotte bevat veel calorieën uit verzadigde vetten en omega-6 vetzuren, zonder vitamines, mineralen, eiwitten of vezels – met andere woorden: puur vet. De vetten in kokosolie zijn in de vorm van middellange-keten triacylglycerolen, of MCT.

Vetten en gezondheid

Voor vele jaren werden vetten in voeding beschouwd als de hoofdoorzaak van vetten op het lichaam. Dit is, zo blijkt, een al te simplistische manier om naar deze belangrijke voedingscategorie te kijken. Niet alle vetten zijn gelijk en er zijn verschillende soorten vetten – er zijn dierlijke vetten, plantaardige vetten, verzadigde en onverzadigde vetten, en dan zijn er nog de vetzuren, lipiden en sterolen.

Verzadigd versus onverzadigd

Alle vetten zijn ketens van koolstof, waterstof en zuurstof. De koolstof in vet kan met enkele bindingen (C-C) of met dubbele bindingen (C=C) aan elkaar verbonden zijn. De term “verzadigd” geeft aan in welke mate er dubbele versus enkele bindingen zijn – als een vet verzadigd wordt genoemd, zijn alle C-C bindingen enkelvoudige bindingen. Verzadigde vetten zijn langere, niet-gekoppelde ketens (dubbele bindingen geven een “knik” in de keten) en zijn vast of dik bij kamertemperatuur – deze vetten komen voor in dierlijke vetten en tropische oliën zoals kokosolie. Aangezien vetten een belangrijk deel uitmaken van bijvoorbeeld de membranen die cellen omsluiten, kan de mate van “knikken” van invloed zijn op de eigenschappen en kenmerken van het celmembraan. De “knik” kan celmembranen flexibeler maken.

Onverzadigde vetten hebben een enkele dubbele binding, terwijl meervoudig onverzadigde vetten meer dan een dubbele binding hebben. Enkelvoudig onverzadigde vetten komen voor in olijfolie, avocado’s, veel notenolie en noten. De meervoudig onverzadigde vetten zijn de omega-3 en omega-6 vetzuren die je vindt in visolie, lijnzaadolie en de meeste zaadoliën.

In het algemeen raden veel artsen en voedingsdeskundigen het eten van verzadigde vetten af, omdat deze vetten in verband zouden worden gebracht met celmembraanproblemen en met een verhoogd risico op atherosclerose (verharding van de slagaders). Maar – en dit is belangrijk – deze effecten worden voor het grootste deel in verband gebracht met dierlijke vetten en niet met plantaardige vetten. Mensen hebben altijd dierlijke produkten gegeten, inclusief dierlijk vet…maar, voor het grootste deel van het menselijk bestaan, was dit vlees wild en NIET dieren die gevoed werden met maïs en andere produkten die niet hun natuurlijk voedsel was (wat gras is) en deze dieren waren niet erg vet omdat ze actief waren in plaats van opgesloten te zitten.

In het algemeen (nogmaals), worden de enkel- of meervoudig onverzadigde vetten aanbevolen omdat ze flexibiliteit in celmembranen mogelijk maken en in verband worden gebracht met een betere gezondheid. Maar – nogmaals – het blijkt dat de verhouding van de meervoudig onverzadigde vetten van cruciaal belang is, omdat de omega-3 vetzuren worden geassocieerd met ANTI-inflammatoire eigenschappen, terwijl de omega-6 vetzuren worden geassocieerd met PRO-inflammatoire eigenschappen. Hoewel we zo vaak horen dat we de hoeveelheid omega-3 vetzuren in ons dieet moeten verhogen, is dat NIET omdat er iets inherent “slecht” is aan de omega-6 vetzuren-het is gewoon dat de omega-6 vetten heel gemakkelijk te verkrijgen zijn-ze zitten in elke plant die we eten. Bovendien zijn ze niet “slecht” omdat ze de neiging hebben ontstekingsbevorderend te zijn. Ons immuunsysteem gebruikt ontstekingen om zijn functie uit te oefenen. Het probleem is de verhouding – als we te veel omega-6 in verhouding tot omega-3 binnenkrijgen, bevordert dit ontstekingen – omega-3 wordt aanbevolen om ontstekingsremming te ondersteunen. Men schat dat de mens in de oudheid ruwweg een 1:1 verhouding omega-3 en omega-6 vetten at. Vandaag de dag wordt geschat dat sommigen van ons tot 20 keer zoveel omega-6 als omega-3 binnenkrijgen!

Het gaat altijd om balans – te veel van het goede is niet altijd goed. Denk aan suiker bij diabetes – suiker in de vorm van glucose levert de belangrijkste energiebron voor onze cellen. Dat is een goede zaak. Maar te veel suiker veroorzaakt ontstekingen en kan destructief zijn. Dat betekent niet dat je nooit suiker mag eten – het betekent dat je het in balans moet brengen. Hetzelfde geldt voor vetten: evenwicht is het woord van de dag!

Wat zijn de voordelen van kokosproducten, speciaal voor mensen met diabetes?

Zijn er voordelen van kokosproducten met hun hoge vetgehalte voor mensen met diabetes? Er zijn immers bevolkingsgroepen in het zuiden van de Stille Oceaan die meer dan 60% van hun calorieën uit kokosnoten halen en zeer weinig aanwijzingen hebben van hartziekten of diabetes.

Kokosolie:

Kokosolie bevat MCT’s. Deze zijn in verband gebracht met enig gewichtsverlies, maar niet in zeer grote hoeveelheden. In één onderzoek verloren kokosoliegebruikers gemiddeld 7 pond na 4 maanden. Kokosolie kan ook helpen het cholesterolgehalte te verbeteren, door het HDL-cholesterolgehalte (dat goed is) te verhogen en het LDL-cholesterolgehalte (dat ook goed is) te verlagen. Deze studie gaf ook aan dat kokosolie kan helpen bij het verminderen van buikvet-en DAT wordt sterk geassocieerd met een verhoogd risico op hart-en vaatziekten. Kokosolie wordt ook in verband gebracht met het vertragen van de progressie van de ziekte van Alzheimer.

Een recent overzicht, specifiek kijkend naar kokosolie en diabetes concludeerde dat hoewel de MCT’s in kokosolie direct door de darmen worden opgenomen en direct naar de lever gaan en door dat orgaan als energiebron worden gebruikt, er niet genoeg menselijke studies beschikbaar waren om aanbevelingen te doen. In studies bij ratten, waar diabetes wordt geïnduceerd, kunnen de MCT’s echter de insulineresistentie verbeteren en de werking van insuline verbeteren.

Kokosvlees en kokosmeel

Kokosvlees en kokosmeel bevatten grote hoeveelheden vezels en kunnen de glycemische index en glycemische belasting verlagen van voedingsmiddelen waaraan kokosvlees is toegevoegd of van voedingsmiddelen die met kokosmeel zijn gebakken.

Kokoswater

Kokoswater wordt over het algemeen niet aanbevolen voor mensen met diabetes- kokoswater bevat een hoog kaliumgehalte dat een hoog kaliumgehalte in het bloed kan veroorzaken, een aandoening die hyperkaliëmie wordt genoemd- deze aanbeveling is echter gebaseerd op de ervaring van een patiënt die gedurende een langere periode elke dag 1 liter kokoswater dronk.

Enige conclusies?

Er zijn dus een aantal punten die pleiten voor het gebruik van kokos in je dieet. De hoge vezelwaarde en lage glycemische belasting van kokosvlees is een groot pluspunt en het gebruik van kokosolie bij het bakken en koken heeft goede aanwijzingen dat het voordelen biedt, al moet je wel rekening houden met de hoge calorische waarde van kokosolie. Het huidige denken over verzadigde vetten uit plantaardige bronnen lijkt enigszins te veranderen – ze lijken niet gerelateerd te zijn aan een verhoogd risico op hartziekten en kunnen zelfs hartziekten helpen voorkomen. De studies rond kokos en diabetes staan nog in de kinderschoenen, met uitzondering van de lagere glycemische index van kokosvlees en kokosmeel. Het beste advies op dit moment is om kokosolie en kokosvlees of -meel met mate te gebruiken-2-3 keer per week, maar houd de calorieën bij en kijk hoe goed het voor je werkt.

Een paar dingen om te onthouden als je kokosolie gebruikt:

• Zorg ervoor dat de olie die je koopt virgin (bij voorkeur biologische) kokosolie is- koop GEEN kokosolie die is bewerkt. Deze bewerking kan hoge gehaltes transvetten produceren en die zijn zeker niet gezond
• Gebruik geen hoge hitte bij het koken met kokosolie- dit leidt tot een afbraak van de olie en verminderde gezondheidsvoordelen.

Kokosolie is een superfood en ik beveel het ten zeerste aan om de hierboven genoemde redenen.

Als je ervaring hebt met hoge kokosnoot diëten laat het ons hieronder weten.

TheDiabetesCouncil Article | Reviewed by Dr. Christine Traxler MD on June 10, 2020