De iris is een van de meest interessante en unieke aspecten van een persoon. We kunnen gebiologeerd raken door de schoonheid en aantrekkingskracht van iemands ogen, voornamelijk door de iris of die speciale “twinkeling”. Deze uniciteit wordt zelfs gebruikt als veiligheidskenmerk op elektronica, vergelijkbaar met een vingerafdruk. Er is echter een echt biologisch doel voor de iris.
Wat is het doel van de iris?
De iris regelt de grootte van de pupil, die vervolgens de hoeveelheid licht bepaalt die het oog binnenkomt. In een donkere of schemerige omgeving vernauwen de irisspieren zich en wordt de pupil groter (of verwijdt). Hierdoor kan er meer licht in het oog komen. Als de omgeving helder is, neemt de breedte van de iris toe, waardoor de pupil kleiner wordt. De iris blokkeert dus extra licht dat het oog binnenkomt in felle lichtomstandigheden.
Mensen met lichtgekleurde ogen kunnen lichtgevoeliger zijn in vergelijking met mensen met donkere ogen. Het pigment van de iris (melanine) helpt extra licht te blokkeren in een heldere omgeving. Bij blauwe of groene ogen is er geen substantiële hoeveelheid melanine om licht tegen te houden in de ogen. Aan de andere kant werkt het donkere pigment in bruine ogen in zekere zin als een natuurlijke bescherming tegen de zon. Het hebben van bruine ogen is in geen geval een vervanging voor het dragen van een zonnebril, maar het helpt wel de hoeveelheid schadelijk UV-licht te verminderen dat kan leiden tot maculadegeneratie. Om deze reden is het geen verrassing dat mensen met blauwe ogen meer kans hebben op het ontwikkelen van maculadegeneratie.
Hoe wordt oogkleur bepaald?
Genetica speelt een belangrijke rol bij het bepalen van de oogkleur. Er zijn ook genetische variaties die
twee blauwogige ouders kunnen schokken met een bruinogige baby, hoewel dit zelden voorkomt. Bruin is wereldwijd de meest voorkomende iriskleur en is genetisch dominant ten opzichte van alle andere iriskleuren. Groen is de zeldzaamste oogkleur bij minder dan 5% van de wereldbevolking. Hoewel er ontelbare kleurencombinaties zijn, worden de belangrijkste kleurgroepen geclassificeerd als bruin, blauw, grijs, hazelnoot, groen en amber.
De kleur van de iris is gebaseerd op de hoeveelheid pigment, of melanine, die aanwezig is in de verschillende lagen van de iris. Hoe meer pigment aanwezig is, hoe donkerder de ogen. Hoe minder pigment aanwezig is, hoe lichter de ogen. Onder hoge vergroting zien bruine irisstrengen eruit als dikke touwen, terwijl lichte irisstrengen meer lijken op piekerige vezels van een trui.
Heterochromie is wanneer een individu twee verschillende kleuren irissen heeft (d.w.z. een blauwe iris en een bruine iris). Dit kan genetisch zijn, of veroorzaakt worden door een probleem tijdens de ontwikkeling, een oogziekte, of een verwonding. Ook dieren kunnen heterochromie hebben!
Wanneer ontwikkelt de oogkleur zich?
Wanneer een baby wordt geboren, kan de oogkleur al dan niet overeenkomen met de oogkleur die zich later zal ontwikkelen. Baby’s met een donkere huid hebben al melanine waardoor de iris bruin van kleur kan lijken. Aan de andere kant worden baby’s met een lichte huid geboren met een zeer kleine hoeveelheid pigment, waardoor de iris er grijs of lichtblauw uitziet. Rond 6 maanden na de geboorte begint de pigmentatie van de iris donkerder te worden naarmate de hoeveelheid melanine toeneemt. Tegen de leeftijd van 6 tot 9 maanden zal de kleur van de iris zich openbaren – blauw, groen, hazelnootkleur, enz.
Baby’s die geboren worden met oculair albinisme ontwikkelen veel minder melanine, waardoor de iris er rood of roze uit kan zien. De irisvezels zijn echter niet echt rood. Aangezien de iris geen significante hoeveelheid pigment heeft, wordt het licht dat het oog binnenkomt weerkaatst en weerkaatst door de rode bloedvaten en het netvlies in het oog. Hierdoor lijkt het alsof de iris rood gekleurd is.
Kan de kleur van de iris gedurende het hele leven veranderen?
De kleur van het oog kan op latere leeftijd worden beïnvloed door trauma of oogziekte. Wanneer de kleur van slechts één oog verandert (heterochromie), kan dit een waarschuwingsteken zijn van een ernstige oogziekte, zoals Fuchs heterochromic iridocyclitis, het syndroom van Horner, of zelfs ongecontroleerde diabetes. Bij deze aandoeningen kan de iris in zijn geheel of slechts een segment zijn veranderd.
Omdat de iris pigment bevat, kunnen sproeten ontstaan, net als op de huid. De meeste donkere vlekken op de iris zijn al lang bestaande sproeten die in de loop van de tijd hetzelfde blijven. Net als een sproet op de huid, is het zelden verdacht voor kwaadaardigheid tenzij het groter, groter of gepigmenteerder wordt. Als deze indicatoren aanwezig zijn, kunnen er verdere complicaties zijn die dringende aandacht vereisen. Regelmatig oogonderzoek kan helpen veranderingen op te sporen en indien nodig de juiste behandeling te verzekeren.
Kan ik mijn iriskleur veranderen?
Gekleurde contactlenzen zijn een optie om de iriskleur tijdelijk te veranderen. Er zijn veel verschillende tinten om uit te kiezen! Het kan een uitdaging zijn om bruine ogen blauw te laten lijken, maar er zijn mogelijkheden om bruine ogen nog meer te laten schitteren dan normaal. Verschillende tinten make-up, haarkleur, en kleding kunnen ook van invloed zijn op welke kleur de iris op dat moment lijkt.
Hoewel er talloze gimmicks zijn over “speciale oogdruppels” en operaties die de kleur van de ogen kunnen veranderen, is er geen veilige manier om de kleur van de iris volledig te veranderen. Deze trucs zijn gewoon ooginfecties die wachten om te gebeuren!
I LOVE THE COLOR OF MY EYES!
Als u trots bent op uw mooie iriskleur, zorg er dan voor dat u de anti-glare (AKA anti-reflective) behandeling op uw bril heeft. De anti-glare behandeling blokkeert extra lichtreflecties van de glazen, waardoor het plastic helderder lijkt. Dus in plaats van heldere lichtstrepen op uw bril te zien op een foto, zullen uw ogen de show stelen!