Enkele jaren geleden zat ik met een groep mensen te eten. Op een gegeven moment tijdens de maaltijd begon een vrouw aan tafel te tieren tegen Latino’s. De Latino’s dit. De Latino’s dit. De Latino’s dat. Allerlei tekortkomingen werden aan Latino’s toegeschreven. Ik schraapte mijn keel en merkte op dat ik een Latino was. “Je bent geen Latino! Je bent een Italiaan,” snauwde ze.
Het zou gemakkelijk zijn om dit af te doen als iemand die niet op de hoogte is, maar dit soort denkbeelden lijkt relatief algemeen te zijn. Zelfs sommige Italiaans-Amerikanen begrijpen niet dat ze Latijns zijn! In het algemeen lijken mensen Latijns-Amerikaans met Latijns-Amerikaans te verwarren. Enerzijds zou men geneigd kunnen zijn dit af te doen als een eenvoudige taalverandering, maar het is meer dan alleen maar een verandering van definitie. Het herdefiniëren van Latijn, het afscheiden van Italianen, ontneemt de Italianen een belangrijke bijdrage aan onze beschaving, het ontneemt ons een belangrijk aspect van onze cultuur. Simpel gezegd, het is verkeerd.
Om dit beter te begrijpen, laten we het even op een rijtje zetten.
Latijn begon in Latium, een gebied in west-centraal Italië. Latium bestond aanvankelijk uit het gebied rond de Albanese Heuvels, maar breidde zich uiteindelijk uit ten zuiden van de rivier de Tiber tot aan de berg Circeo. De oorspronkelijke Latijnen leefden al in het eerste millennium v. Chr. in dit gebied. In de loop der eeuwen bezetten Etrusken Latium en stichtten zij Rome. Naarmate de dominantie van het Romeinse Rijk in de antieke wereld groeide, groeide ook de dominantie van hun taal, het Latijn.
Er waren in principe twee soorten Latijn; Klassiek en Vulgair. Klassiek Latijn was de formele schrijftaal. Het was de taal van de literatuur en van officiële documenten. Zelfs na de ineenstorting van Rome werd het voor dit doel in heel Europa gebruikt. Dante en Petrarca, twee van de grondleggers van de Italiaanse literatuur, schreven veel van hun werken in het Latijn. In de Middeleeuwen bestudeerden geleerden Romeinse teksten om officiële overheidsdocumenten te kunnen schrijven. Aangezien de geleerden hun geschriften baseerden op dezelfde Romeinse teksten, evolueerde het formele Latijn niet. Het was statisch. Zij hielden zich aan de regels die door de Romeinen waren opgesteld.
Het Vulgair Latijn, de spreektaal, had een veel ander lot. We moeten hier een punt maken over het woord vulgair. Tegenwoordig gebruiken mensen het woord vulgair meestal om een expliciete en beledigende verwijzing naar sex of een lichaamsfunctie aan te duiden. Een andere definitie van het woord is dat het verwijst naar iets dat alledaags is of niet gesofisticeerd. Deze tweede definitie is de betekenis van vulgair wanneer we spreken over Vulgair Latijn; dit is de taal die gesproken werd door het gewone volk, waarvan de meerderheid analfabeet was. Men hield zich niet aan strikte regels bij het spreken. Als gevolg daarvan evolueerden de uitspraak en de definitie van woorden, evenals de grammatica. We zien dit bij elke taal, ook bij het Engels. Ga maar na hoe onze eigen taal evolueert. Deze evolutie is het onderwerp van dit bericht!
Na de ineenstorting van Rome en het verlies van een verenigend gezag, ontwikkelde de manier waarop mensen in de voormalige gebieden van het rijk spraken zich anders. Uiteindelijk ontwikkelde dit gebruik zich tot volledig gescheiden talen die vaak worden aangeduid als de Romaanse taal. Romaanse taal verwijst naar de Romeinse oorsprong, niet naar het zoen-pietje, knuffeltje-gezichtje, type romance.
Een kanttekening, vaak hoor je mensen verwijzen naar wat er wordt gesproken in de verschillende regio’s van Italië als Italiaanse dialecten. Hoewel dit de algemeen geaccepteerde terminologie is, moet worden opgemerkt dat het technisch gezien niet correct is. Een dialect is een bepaalde vorm van een taal die zich heeft ontwikkeld op basis van plaatselijk gebruik. Vergelijk het Engels dat in het zuiden van de Verenigde Staten wordt gesproken met het Engels dat in New York en Londen wordt gesproken. Elk van deze talen is een dialect van het Engels. De talen die in elk van de regio’s van Italië worden gesproken, zijn niet voortgekomen uit een gemeenschappelijke Italiaanse taal. Tot de veertiende eeuw was er geen gemeenschappelijke Italiaanse taal. Wat een Italiaans dialect wordt genoemd, is eigenlijk een regionale taal. Elk van deze regionale talen ontwikkelde zich uit het Vulgair Latijn, waardoor zij broers en zussen werden van de verschillende vormen van Spaans en Frans.
Terugkomend op ons hoofdpunt, de culturen waarvan de kerntaal op het Latijn is gebaseerd, zijn Latijnse culturen, zoals Spaans, Frans, en Italiaans. We kunnen naar individuen uit deze landen verwijzen als Latijns. Hispanic, echter, verwijst naar mensen en culturen die afkomstig zijn uit vroegere delen van het Spaanse Rijk. Zij erven hun Latijn-zijn via Spanje. Latijnen wier cultuur niet uit het Spaanse Rijk is voortgekomen, zijn geen Hispanic. Zij zijn gewoon Latijns. We zien dus dat alle Latino’s Latino zijn, maar niet alle Latino’s zijn Spaans.
Om de zaken nog verwarrender te maken, hoort u de term Latino. Deze specifieke term is in feite een verkorte versie van Latijns-Amerikaans. Latijns-Amerika bestaat uit die delen van het Amerikaanse continent die het meest beïnvloed zijn door de landen van het Iberisch schiereiland. Latijns-Amerika bestaat uit plaatsen als Mexico, Nicaragua, Chili en Peru.
Spaanse en Latijns-Amerikaanse mensen zouden geen Latijnen zijn als de Italianen niet eerst de Latijnen waren. Toen de Romeinen, de Italianen, het Iberisch schiereiland overheersten, legde hun Latijnse cultuur een basis van waaruit de Hispanic culturen zich ontwikkelden. Hoewel het waar is dat taal evolueert, zoals ik hierboven heb opgemerkt, is het zo dat Latijn van de Italianen afpakken iets van de Italianen afpakt. Het ontneemt ons een essentieel attribuut van onze Italianità. De kern van onze taal, de kern van onze literatuur, de kern van zovele aspecten van onze cultuur is ons Latijns erfgoed. Wij moeten het Latijnse karakter van de Italiaanse cultuur erkennen. We moeten onthouden dat Italianen de eerste Latijnen zijn en Latijn blijven.
Voor meer over de Italiaanse en Italiaans-Amerikaanse cultuur lees Italianità: The Essence of Being Italian and Italian-American, verkrijgbaar op Amazon.