De Rabbi,
Al sinds de dood van mijn broer, zeven jaar geleden, worstel ik met het concept ziel. Ik wou dat ik erin kon geloven. Ik ben het type dat rationele argumenten nodig heeft om mij te overtuigen, en het lijkt erop dat de ziel te abstract is voor mijn geest. Ik weet dat deze dingen niet wetenschappelijk bewezen kunnen worden, maar moet ik mijn toevlucht nemen tot blind geloof om in de ziel te geloven?
Antwoord:
De pijn van het verlies van een dierbare is zo diep omdat het zo definitief is. Je kunt iemand die je hebt verloren nooit vervangen.
Maar wat als dat wel kon?
Stel je voor dat het mogelijk zou zijn om je overleden broer te klonen. Je zou een genetisch identieke replica kunnen maken die precies hetzelfde praat, denkt, eruitziet en ruikt als de persoon met wie je bent opgegroeid. En wat als wetenschappers een manier zouden ontwikkelen om het geheugen te bewaren en te repliceren? Ze zouden de herinneringen van je overleden broer in zijn kloon kunnen stoppen. Je zou samen met je nieuwe broer herinneringen kunnen ophalen aan je kindertijd en kunnen lachen om de goede oude tijd, een band delen zoals alleen broers dat kunnen.
Zou je hiervoor kiezen? Zou je tevreden zijn met een exacte kopie van je broer? Zou zijn dood ongedaan worden gemaakt als je zijn kloon zou ontmoeten? Zou het je pijn beëindigen?
Ik kan me niet voorstellen dat het antwoord ja zou kunnen zijn. Ik kan me niet voorstellen dat iemand echt gelooft dat een kloon een broer of zus, zoon of dochter, ouder of echtgenoot of beste vriend kan vervangen.
Maar waarom niet? Waarom zou een opgeknapt model anders zijn dan het origineel?
Omdat er iets ontbreekt. Dit is je broer niet. Hij heeft misschien de stem en de uitdrukking van je broer, de manier van doen en de geest en het geheugen van je broer, maar hij heeft niet de ziel van je broer. Het is hem gewoon niet.
Dat is wat ziel is. Het is wat jou, jou maakt. Het is het fragment van G-d dat ieder van ons uniek maakt. Boven je lichaam, voorbij je persoonlijkheid, de genetica overstijgend en zelfs dieper dan het geheugen is de kern van je wezen, de onuitsprekelijke essentie die jij bent. Wij noemen dit je ziel. Het is de ziel die ieder mens onvervangbaar maakt. En het is de ziel van je broer die je mist.
Je hebt geen wetenschappelijk bewijs voor de ziel nodig, en ook geen blind geloof. Je weet dat ze bestaat, net zoals je weet dat je zelf bestaat. Je kunt ervoor kiezen het te negeren, of het je voortdurend te herinneren. Soms kun je het zelfs voelen. En op die momenten dat je je ziel voelt, zul je ook de ziel van je broer voelen.
Zie Liefdespakketjes sturen naar overleden dierbaren van onze Joodse Overlijdens & Rouw minisite.