De Internationale Organisatie voor Migratie heeft een langdurige en uitgebreide werkrelatie met de Verenigde Naties (VN) op verschillende niveaus. Momenteel zijn er drie formele elementen waarop de algemene relatie van de IOM met de Verenigde Naties is gebaseerd.
- Het eerste is de status van waarnemer in de Algemene Vergadering van de VN, die de IOM in 1992 verkreeg (resolutie A/RES/47/4).
- Het tweede is de opname door de Algemene Vergadering van de IOM als “permanent genodigde” in het permanent comité van VN-organisaties (IASC), die ook in 1992 van start ging.
- Het derde element is de samenwerkingsovereenkomst tussen iOm en de VN, die in 1996 werd ondertekend en een formele basis vormt voor een nauwere samenwerking tussen de twee secretariaten.
In de praktijk heeft de toenemende operationele samenwerking die zich de afgelopen anderhalf decennium tussen iOm en een breed scala aan VN-entiteiten heeft ontwikkeld, er ook toe geleid dat iOm vaker ad hoc in relevante VN-werkgroepen is opgenomen. Dit is met name het geval geweest in nood- en/of post-conflictsituaties, maar strekt zich ook uit tot een aantal lopende raadplegingsprocessen, bv, over vrouwen en gendergelijkheid.
Waarnemingsmissie bij de Verenigde Naties
Daarnaast onderhoudt het permanente waarnemingskantoor van de IOM in New York voortdurend actieve contacten met het secretariaat van de Verenigde Naties, met name met het Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Aangelegenheden (OCHA), het Department of Economic and Social Affairs (UN DESA), het Department of Peace-Keeping Operations (DPKO) en de UN Department for Safety and Security (UNDSS), om informatie te verstrekken over het beleid en de activiteiten van de IOM, en om te adviseren over inhoudelijke kwesties die verband houden met de expertisegebieden van de organisatie.
Het bureau van de permanente waarnemer bevordert ook de uitwisseling van informatie over aangelegenheden van wederzijds belang met in New York gevestigde organen van de Verenigde Naties, zoals het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties (UNFPA), het Kinderfonds van de Verenigde Naties (UNICEF) en het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP). Met veel van deze organisaties zijn memoranda van overeenstemming ondertekend, waarin de specifieke gebieden en bijzonderheden van de samenwerking zijn geregeld. Het Bureau vertegenwoordigt de IOM ook in verschillende werkgroepen die zijn opgezet door de Ontwikkelingsgroep van de Verenigde Naties (UNDG) en OCHA.
VN-landenteams
Sinds de Organisatie in september 2016 is toegetreden tot het systeem van de Verenigde Naties, nemen de hoofden van missies van de IOM als officieel lid deel aan de VN-landenteams (UNCT’s). Veldmissies onderhouden nauwe werkrelaties met VN-partners; de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR), de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), het Kinderfonds van de Verenigde Naties (UNICEF), het Wereldvoedselprogramma (WFP); het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) en het Gezamenlijk Programma van de Verenigde Naties voor hiv/aids (UNAIDS) zijn enkele van de meest prominente onder hen. De samenwerking omvat de gezamenlijke organisatie en uitvoering van programma’s en activiteiten, nauwe coördinatie en de verlening van aanvullende diensten.
Inter-Agency Standing Committee
Door de invoering van de “clusterbenadering” is de IOM nog steviger in het Inter-Agency Standing Committee (IASC) opgenomen. Dit biedt de humanitaire gemeenschap de gelegenheid om de unieke kenmerken van elke organisatie te benadrukken en munt te slaan uit hun sterke punten. De IOM heeft de leidende rol op zich genomen voor de Camp Co-ordination/Camp Management Cluster (CCCM) bij natuurrampen en speelt ook een cruciale rol in verschillende andere clusters, waaronder die voor onderdak en logistiek.
Global Migration Group
De samenwerking van de IOM met het VN-systeem en haar agentschappen wordt verder versterkt door haar lidmaatschap van de Global Migration Group (GMG), een groep van agentschappen die zowel op werkniveau als op het niveau van de hoofden van agentschappen bijeenkomt. De GMG streeft naar een bredere toepassing van alle relevante internationale en regionale instrumenten en normen met betrekking tot migratie, en naar een coherenter en krachtiger leiderschap om de algehele effectiviteit van het beleid en de operationele respons van de internationale gemeenschap en de Verenigde Naties op de kansen en uitdagingen van internationale migratie te verbeteren.
De GMG is voortgekomen uit een bestaande groep van verschillende agentschappen, de Migratiegroep van Genève, die in april 2003 is opgericht door de hoofden van de IOM, de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten (OHCHR), de Conferentie van de Verenigde Naties voor Handel en Ontwikkeling (UNCTAD), het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen (UNHCR) en het Bureau van de Verenigde Naties voor Drugs en Criminaliteit (UNODC). Begin 2006 werd het lidmaatschap van de Groep van Genève uitgebreid met het Department for Economic and Social Affairs (UNDESA) van de Verenigde Naties, het United Nations Development Programme (UNDP), het Bevolkingsfonds van de Verenigde Naties (UNFPA) en de Wereldbank. Het referentiekader van de Groep van Genève inzake migratie werd geactualiseerd, en de naam werd veranderd in “Groep wereldwijde migratie”. In november 2007 liet de GMG nog vier leden toe – de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur (UNESCO), het Kinderfonds van de Verenigde Naties (UNICEF), de Regionale Commissies van de Verenigde Naties en het Instituut voor Opleiding en Onderzoek van de Verenigde Naties (UNITAR). In 2010 werden de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de VN-entiteit voor gendergelijkheid en empowerment van vrouwen (UN Women) als leden toegelaten, waarmee het totale aantal GMG-leden op 16 komt.