Het belang van spelen in de vroege kindertijd (9 voordelen & infographic)

9Voordelen van spelen

Stimuleer de vroege hersenontwikkeling

Spelen kan de hersenontwikkeling van een kind op vele manieren bevorderen, inclusief het bieden van cruciale levenservaringen om de basis te leggen voor de groei van de hersenen1.

De hersenen van baby’s zijn uitgerust met een overvloed aan hersencelverbindingen (synapsen). Door de overproductie van synapsen kan de informatie die in de eerste jaren wordt opgevangen, de basis voor de hersenen vormen.

Een omgeving die verrijkt is met spel, zintuiglijk spel en spelmateriaal biedt de perfecte levenservaringen om dat fundament te leggen. Als die ervaringen ontbreken, gaan de synapsen verloren.

Neurowetenschappers ontdekten dat verrijking, zoals speelgoed, spelletjes en spelen, de chemie en fysiologie van de hersenen kan veranderen. Het hersengebied dat geassocieerd wordt met hogere cognitieve verwerking (de hersenschors) kan meer profiteren van omgevingsverrijking en spel dan andere delen van de hersenen2.

Verbeteren intelligentie

Speelplezier op jonge leeftijd blijkt ook geassocieerd te zijn met hogere intelligentie later in het leven.

Eén studie van de Universiteit van Arkansas toont aan dat het regelmatig aanbieden van speelgoed aan baby’s om mee te spelen leidt tot een hoger IQ op driejarige leeftijd3. Later analyseerde psycholoog Edward Fisher 46 studies over spelen. Hij ontdekte dat spelen de cognitieve, linguïstische en sociale ontwikkeling van een kind kan bevorderen4,5.

Spark Creative Thinking

Het meest voor de hand liggende voordeel van spelen is misschien wel dat het de creativiteit van een kind vergroot.

Creativiteit is nauw verbonden met divergent denken, waarbij veel mogelijke oplossingen worden verkend en creatieve ideeën worden gegenereerd. Uit veel studies is gebleken dat spelen sterk samenhangt met divergent denken.

Om dit verband in een studie te testen, wezen onderzoekers 52 kinderen in de leeftijd van zes tot zeven jaar willekeurig twee activiteiten toe. Bij de eerste activiteit kopieerden de kinderen tekst van een krijtbord. Bij de tweede activiteit speelden de kinderen met zoutdeeg6.

Later werden alle kinderen gevraagd een creatief project uit te voeren. Een panel van tien juryleden vond dat de projecten van de kinderen in de zoutdeeggroep creatiever waren dan die in de andere groep.

Andere studies hebben ook vrij spel, met name doen alsof-spel, in verband gebracht met significante verbetering in divergent denken7,8.

Vrij spel is ongestructureerd spel dat kinderen aanmoedigt hun eigen spel te verkennen en te ontwerpen9. Bij doen alsof-spel moet een kind zich scenario’s voorstellen en deze vervolgens uitbeelden. De vrijheid van deze vormen van spel stelt kinderen in staat creatief te zijn10,11.

Imagie stimuleert creativiteit en sommige studies hebben ook aangetoond dat creatieve adolescenten vaak denkbeeldige vrienden hebben gehad in hun kindertijd12.

Verbeter communicatie, woordenschat en taal

Het verband tussen spelen op jonge leeftijd en latere communicatievaardigheden komt ook duidelijk naar voren in onderzoek.

Eén onderzoek trachtte te begrijpen of communicatie baat kan hebben bij spel. Onderzoekers keken wat er gebeurde als een zuigeling met een stuk speelgoed begon te spelen. Zij ontdekten dat als de moeder reageerde door het speelgoed te manipuleren en te benoemen, de baby – toen hij drie maanden later werd getest – betere taalvaardigheden had.13

Een ander onderzoek, uitgevoerd door de Universiteit van Georgia, observeerde vijfenzestig kleuters in hun klas gedurende vier weken. De aanwezigheid van spel, in het bijzonder van doen alsof, bleek de prestaties op het gebied van lezen, taal en schrijven te voorspellen.14

Spel met voorstellingen is vooral nuttig omdat het jonge kinderen in staat stelt hun woordenschat te oefenen wanneer ze spreken en anderen proberen te begrijpen. Tijdens het sociale spel wedijveren ze vaak met elkaars woorden en daden om tot afspraken te komen.15

Stimulanscontrole en emotieregulatie bevorderen

Zelfregulatie is een van de meest essentiële vaardigheden om goed voorbereid naar school te gaan. Goed gereguleerde kinderen kunnen op hun beurt wachten, de verleiding weerstaan om voorwerpen van andere kinderen te pakken, negatieve emoties onder controle houden en uitdagende activiteiten volhouden.

In een Nieuw-Zeelands onderzoek onderzochten psychologen hoe kinderen negatieve gebeurtenissen aanpakten tijdens het doen alsof. Zij ontdekten dat kinderen die meer deden alsof met hun verzorgers, beter in staat waren hun emoties te reguleren om verder te spelen16,17.

Emotieregulatie is niet alleen essentieel voor academisch succes, maar kan ook het sociale succes van een kind voorspellen18. Kinderen die hun emoties beter onder controle hebben, zijn op de kleuterschool sympathieker en sociaal vaardiger19.

Groei sociale competentie en empathie

Spelen is cruciaal voor het bevorderen van de sociale ontwikkeling bij kinderen. Ongestructureerd actief spelen met anderen – met inbegrip van ouders, broers, zussen en leeftijdsgenoten – is een belangrijke kans om sociale vaardigheden te ontwikkelen. Tijdens het spelen worden de sociale vaardigheden van kinderen verbeterd door te doen alsof en te onderhandelen met leeftijdsgenootjes.20

Spel biedt kinderen ook de mogelijkheid om sociale interactie te leren. Tijdens het samenspelen leren kinderen samen te werken, zich aan de regels te houden, zelfbeheersing te ontwikkelen en in het algemeen met anderen om te gaan.

Psychologen ontdekten dat de hoeveelheid en complexiteit van fantasiespel door kleuters hun sociale vaardigheden en populariteit significant voorspelde, evenals hun positieve sociale activiteit.21

Speelse kinderen zijn over het algemeen gelukkiger, beter aangepast, coöperatiever en populairder bij hun leeftijdsgenoten dan kinderen die minder spelen.

Kinderen die meer spelen ontwikkelen ook meer empathie, een ander essentieel element dat sociale vaardigheden bevordert. Zulke kinderen groeien uit tot een beter begrip voor de gevoelens en overtuigingen van andere mensen.

Betere lichamelijke en geestelijke gezondheid

We weten al dat spelen de emotieregulatie bevordert, wat van vitaal belang is voor de veerkracht en geestelijke gezondheid van een kind.

Spel waarbij lichamelijke activiteiten een rol spelen, bevordert de motorische vaardigheden, kracht en uithoudingsvermogen, wat de lichamelijke gezondheid ten goede komt.

Lessen voor het leven

Spel helpt kinderen bij het ontwikkelen van het vermogen om problemen op te lossen.

Als kinderen tijdens het spelen de problemen van het leven naspelen, helpt dat hen om op hun eigen manier met de moeilijkheden om te gaan. Italso biedt kinderen een veilige gelegenheid om vaardigheden en toekomstige sociale rollen te oefenen.

Wanneer kinderen verschillende rollen uitproberen, leren ze verschillende perspectieven in te nemen, wat hen verder zal helpen bij abstract denken22.

Versterk de relatie met verzorgers en leeftijdsgenootjes

Voeders die met hun kinderen spelen, vormen een sterkere band met hen. Zelfs een eenvoudig spelletje als kiekeboe kan een speciaal bindmoment worden voor zowel ouders als kinderen. Deze interacties zorgen voor positieve levenservaringen die de hersenontwikkeling van kinderen stimuleren.

Ten slotte, maar daarom niet minder belangrijk, zijn gelukkige, speelse momenten enkele van de meest waardevolle geschenken die we onze kinderen kunnen geven.

Eindgedachten over spelen

Omdat spelen onmisbaar is in de ontwikkeling van een kind, kunnen op spelen gebaseerde peuterspeelzalen een betere leeromgeving bieden dan andere alternatieven23. Bij het kiezen van een peuterspeelzaal moeten ouders letten op de manier waarop de lessen worden gegeven, of er wordt gespeeld om te leren en hoeveel er vrij mag worden gespeeld.

1. Rosenzweig M, Bennett E. Psychobiologie van plasticiteit: effecten van training en ervaring op hersenen en gedrag. Behav Brain Res. 1996;78(1):57-65. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8793038.

2. Diamond M. Reactie van de hersenen op verrijking. An Acad Bras Cienc. 2001;73(2):211-220. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11404783.

3. Elardo R, Bradley R, Caldwell BM. The Relation of Infants’ Home Environments to Mental Test Performance from Six to Thirty-Six Months: Een longitudinale analyse. Child Development. March 1975:71. doi:10.2307/1128835

4. Bergen D. The Role of Pretend Play in Children’s Cognitive Development. Early Childhood Research & Practice. 2002;4(1).

5. Fisher EP. De invloed van spel op ontwikkeling: Een meta-analyse. Play & Culture. 1992;5(2):159-181.

6. Howard-Jones P, Taylor J, Sutton L. The Effect of Play on the Creativity of Young Children During Subsequent Activity. Early Child Development and Care. August 2002:323-328. doi:10.1080/03004430212722

7. Holmes RM, Romeo L. Gender, play, language, and creativity in preschoolers. Early Child Development and Care. November 2013:1531-1543. doi:10.1080/03004430.2012.733381

8. Russ SW, Wallace CE. Voorgespeeld spel en creatieve processen. American Journal of Play. 2013;6(1):136-148.

9. Burdette HL, Whitaker RC. Resurrecting Free Play in Young Children. Arch Pediatr Adolesc Med. January 2005:46. doi:10.1001/archpedi.159.1.46

10. Dansky JL. Make-Believe: A Mediator of the Relationship between Play and Associative Fluency. Child Development. June 1980:576. doi:10.2307/1129296

11. Dansky JL, Silverman IW. Effecten van spel op associatieve vloeiendheid bij kinderen in de voorschoolse leeftijd. Ontwikkelingspsychologie. 1973:38-43. doi:10.1037/h0035076

12. Schaefer CE. Imaginary companions and creative adolescents. Ontwikkelingspsychologie. 1969:747-749. doi:10.1037/h0028270

13. Newland LA, Roggman LA, Boyce LK. The development of social toy play and language in infancy☆ 3 3☆ Dit onderzoek werd gefinancierd door een University Faculty Grant aan Lori Roggman van de Vice President for Research van de Utah State University, 1990-1992, door een College of Family Research Grant aan Lori Roggman, 1998-2000, door een Fellowship aan Lisa Newland van de Vice President for Research van de Utah State University, 1997-1998, en door een College of Family Life Fellowship aan Lisa Newland, 1998-2000. Infant Behavior and Development. January 2001:1-25. doi:10.1016/s0163-6383(01)00067-4

14. Pellegrini AD. The relationship between klegartners’ play and achievement in prereading, language, and writing. Psychol Schs. Oktober 1980:530-535. https://eric.ed.gov/?id=ej236155.

15. Lewis V, Boucher J, Lupton L, Watson S. Relationships between symbolic play, functional play, verbal and non-verbal ability in young children. Int J Lang Commun Disord. 2000;35(1):117-127. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10824228.

16. Galyer KT, Evans IM. Pretend Play and the Development of Emotion Regulation in Preschool Children. Early Child Development and Care. January 2001:93-108. doi:10.1080/0300443011660108

17. Hoffmann J, Russ S. Pretend spel, creativiteit, en emotieregulatie bij kinderen. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts. May 2012:175-184. doi:10.1037/a0026299

18. Denham S, Blair K, DeMulder E, et al. Preschool emotional competence: pathway to social competence? Child Dev. 2003;74(1):238-256. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12625448.

19. Mayberry ML, Espelage DL. Associations Among Empathy, Social Competence, & Reactive/Proactive Aggression Subtypes. J Youth Adolescence. July 2006:787-798. doi:10.1007/s10964-006-9113-y

20. Doyle A-B, Connolly J. Negotiation and enactment in social pretend play: Relaties met sociale acceptatie en sociale cognitie. Early Childhood Research Quarterly. September 1989:289-302. doi:10.1016/0885-2006(89)90015-x

21. Connolly JA, Doyle A-B. Relatie tussen sociaal fantasiespel en sociale competentie bij kleuters. Ontwikkelingspsychologie. 1984:797-806. doi:10.1037/0012-1649.20.5.797

22. Youngblade LM, Dunn J. Individual Differences in Young Children’s Pretend Play with Mother and Sibling: Verbanden met relaties en begrip van de gevoelens en overtuigingen van anderen. Child Development. October 1995:1472. doi:10.2307/1131658

23. Diamond A, Barnett WS, Thomas J, Munro S. THE EARLY YEARS: Preschool Program Improves Cognitive Control. Science. November 2007:1387-1388. doi:10.1126/science.1151148