Hawk, Tony

Hawk, Tony

12 mei 1968 – San Diego, Californië

Skateboarder, zakenman

Volgens Newsweek magazine is Tony Hawk de “beroemdste skateboarder, zeg maar, ooit.” Een grote bewering, maar met veel om het te ondersteunen. In de jaren tachtig en negentig veranderde Hawk skateboarden bijna eigenhandig van een kindertijdverdrijf op een parkeerplaats in een gerespecteerde sport. Hij won vrijwel elke skateboardwedstrijd waaraan hij meedeed, en nog voor zijn twintigste werd hij beschouwd als de beste verticale skateboarder ter wereld.

Hawk was even getalenteerd buiten de skatebaan. Zijn zakelijke ondernemingen en productreputaties hebben hem zeer rijk gemaakt, en hebben hem ook in de schijnwerpers gehouden. Zoals skateboard-icoon Stacy Peralta aan Sports Illustrated vertelde: “Tony is de eerste skateboarder die de wereld een gezicht heeft gegeven aan de sport. Hij is een deel van de Amerikaanse popcultuur geworden.”

Skateboarding to the rescue

Toen Anthony Frank Hawk op 12 mei 1968 werd geboren, konden zijn ouders zich niet voorstellen dat skateboarden uiteindelijk zo’n integraal onderdeel van hun leven zou worden. Zoals Hawk in zijn autobiografie toegeeft, was hij een “hyperactief duivelskind” dat regelmatig zijn babysitters, zijn leraren en zijn ouders terroriseerde. Hij was erg slim, met een IQ van 144, maar hij was ook gefrustreerd en ongeconcentreerd, en ging vaak in woede uitbarsten. Zijn vader, Frank, een gepensioneerde officier van de Amerikaanse marine en verkoper van kleine huishoudelijke apparaten, en zijn moeder, Nancy, een huisvrouw en parttime handelslerares, waren even gefrustreerd over wat ze met hun jongste kind aan moesten. Toen Hawk acht jaar oud was, kocht zijn oudere broer Steve in een opwelling een blauw tweedehands skateboard van glasvezel voor hem, en zijn vader bouwde een skatebaan in de achtertuin. Ze hoopten dat skateboarden de uitlaatklep zou zijn die de jonge Tony nodig had.

Hawk was meteen verkocht, en al snel oefende de jongen met gedragsproblemen tot zes uur per dag, elke dag. Hij genoot vooral van de vrijheid die de sport met zich meebracht. Zoals hij aan Charlie Rose van CBS News uitlegde, was skateboarden niet zoals honkbal of basketbal, die teamwork en regelmatige trainingsschema’s vereisten. “Ik vond het fijn dat niemand me vertelde hoe ik het moest doen,” merkte hij op. Toen Hawk zijn schans in de achtertuin ontgroeide, begon hij te oefenen in skateparken in de buurt van zijn huis in San Diego, Californië. De broodmagere jongen met het wilde blonde haar viel op tussen de andere skaters. Hij was zo mager dat hij elleboogbeschermers op zijn knieën moest dragen, maar de jonge skateboarder experimenteerde al met waaghalzerige bewegingen.

“Ik heb het gevoel dat als ik niet buiten ben en klappen krijg, ik niet beter word.”

Frank Hawk, die zich realiseerde dat de sport zijn zoon zo goed als gered had, werd de ultieme skateboard supporter en Tony Hawk’s nummer één fan. Hij begon met het rijden van Hawk van en naar wedstrijden door de hele staat Californië, en werd al snel nog meer betrokken. In 1980, ontevreden over de kwaliteit van de wedstrijden en het gebrek aan sponsororganisaties, richtte Frank Hawk de California Amateur Skateboard League (CASL) op. Drie jaar later, in 1983, richtte hij de National Skateboarding Association (NSA) op, de eerste professionele skateboardorganisatie in zijn soort. Uiteindelijk werden de high-profile evenementen van de NSA gecrediteerd voor het stimuleren van de populariteit van skateboarden in de jaren 1980.

Street versus Vert

In de wereld van het skateboarden is er een zeer reële rivaliteit tussen twee kampen: street skaters en vertical skaters. Street skaten wordt gedaan op elk oppervlak of elke structuur in het stedelijk landschap, inclusief parkeerplaatsen, leuningen, banken, of stoepranden. Verticaal skaten gebeurt op verticale hellingen of andere structuren die speciaal voor deze sport zijn gebouwd. Street skating kwam het eerst voor, aan het eind van de jaren 1970 in Californië met surfers die gevaarlijke stunts uithaalden op de gebogen wanden van lege zwembaden. Er waren geen wedstrijden met prijzengeld, en skaters droegen geen dure designerkleding. Street skaters beschouwden zichzelf als hippe rebellen, buiten de mainstream.

Street-style skaters zijn ook in de jaren 2000 nog volop aanwezig. Volgens insiders op het gebied van skateboarden, zoals bericht in Sports Illustrated, zijn er tussen de 350 en 400 street skaters die als professionals worden beschouwd, sommigen van hen nog maar zestien jaar oud. Ze verdienen hun reputatie op de ouderwetse manier, door zonder veiligheidsuitrusting schandalige trucs uit te halen op afgelegen, illegale plekken. Hoewel ze zichzelf als “outlaws” beschouwen, verdienen velen van hen hun brood met skateboarden. Net als Hawk krijgen ze contracten van bedrijven die skateboardkleding en -accessoires verkopen, en kunnen ze tussen de $1.000 en $5.000 per maand verdienen.

Hoewel diehard street skaters de schijnwerpers die Tony Hawk op het skateboarden heeft gericht niet op prijs stellen. Velen beschuldigen hem ervan dat hij zich heeft uitgeleverd aan het bedrijfsleven en dat hij de ooit zo gewaagde sport heeft afgezwakt. Darrell Stanton, een tiener pro street skater die sprak met Sports Illustrated, sloot zich aan bij dat sentiment: “Ik hoop dat de populariteit van skateboarden stopt voordat het te mainstream wordt. Ik zou graag willen dat het een rauwe sport blijft.” Maar statistieken suggereren dat Stanton is onwaarschijnlijk om zijn wens te krijgen. Volgens het onderzoeksbureau American Sports Data, Inc. waren er in 2003 meer kinderen onder de achttien jaar aan het skaten dan aan het honkballen.

De grootste stimulans kwam echter van Tony Hawk zelf. Op zijn veertiende ging Hawk professioneel skateboarden en werd lid van het Powell Peralta skateboardteam, de Bones Brigade. Op zijn zestiende domineerde hij de sport. De weg, echter, was niet gemakkelijk. Terwijl Hawk wedstrijd na wedstrijd won, riepen sommige veteraan skaters dat hij een voorkeursbehandeling kreeg, omdat zijn vader de voorzitter van de NSA was. Ze deden zijn wilde, gekke skaten ook af als showboating. Maar datzelfde creatieve skaten gaf geboorte aan de Ollie, die een van de belangrijkste bewegingen in het verticale skaten werd. Het hielp Hawk ook drie NSA kampioenschappen te winnen en bijna twintig extra pro evenementen tegen de tijd dat hij achttien was.

Een skateboard dip

Voordat hij afstudeerde aan Torrey Pines High School in 1986, verdiende Hawk 100.000 dollar per jaar met skaten in wedstrijden, publieke optredens, en het endorsing van producten zoals Mountain Dew. Bekend als de Birdman vanwege zijn hoogvliegende acrobatiek, was hij ook een van de hoofdrolspelers in de Bones Brigade video’s, die tot op de dag van vandaag worden bekeken door skaters in spe. Hawk kocht zijn eerste huis vlak voor hij afstudeerde, en zoals hij de New York Times vertelde: “Dat was een voorgevoel dat al mijn carrière was.”

Aan het eind van de jaren tachtig was skateboarden een hot sport, en Hawk was er de koning van. Maar, zoals met alles, gaat populariteit in cycli, en in de jaren 1990 begon de interesse van het publiek in skateboarden af te nemen. Een deel van het probleem waren de hoge verzekeringskosten die nodig waren om wedstrijden te organiseren en skateparken te onderhouden. Als gevolg daarvan werden wedstrijden afgelast en werden skateparken in de Verenigde Staten gesloten. Dit betekende een ramp voor Hawk, die nu heel weinig geld binnenkreeg en een vrouw en kind moest onderhouden. In 1990 was hij getrouwd met zijn eerste vrouw, Cindy; twee jaar later kreeg het paar een zoon, Riley. Zijn beroepssport verloor aan populariteit, en een bezorgde Hawk overwoog een gewone baan van negen tot vijf te nemen, mogelijk in de computersector, aangezien hij een zelfverklaarde techno-geek was. “Ik deed demo’s waarbij ik de toeschouwers op twee handen kon tellen,” vertelde hij aan Tim Layden van Sports Illustrated.

In plaats daarvan besloot Hawk zich te storten op een nieuwe zakelijke onderneming. In 1990 startte hij samen met skateboarder Per Welinder Birdhouse Projects, een bedrijf dat skateboards en skate-accessoires maakte. In 1992 werd Birdhouse opgevolgd door Blitz, dat andere skateboardmerken distribueerde. Hawk nam een hypotheek op zijn huis en verkocht het uiteindelijk om zijn bedrijven te financieren. De moeilijke start bleek echter een te grote belasting voor zijn gezin en Tony en Cindy scheidden. Maar net toen het erop leek dat het niet erger kon, kwam skateboarden weer te hulp.

Terug in het spel

In 1995 kreeg Hawk een telefoontje van leidinggevenden van het televisiesportnetwerk ESPN, die hem vroegen om mee te doen aan een nieuwe alternatieve competitie genaamd X Games (Extreme Games). Een meer dan geïnteresseerde Hawk vloog naar Rhode Island, waar de wedstrijd werd gehouden, en behaalde de eerste plaats in de verticale competitie en de tweede plaats in street skating. De televisie-uitzending werd door miljoenen mensen gezien, en bijna van de ene dag op de andere was de belangstelling voor skateboarden weer aangewakkerd, evenals de belangstelling voor Hawk en zijn carrière. Al snel was hij weer “hawking” producten op de televisie, verschijnen in talloze commercials voor bedrijven als Coca-Cola, Pepsi, en Campbell’s Soup. Ook presenteerde hij een aantal sportspecials, waaronder MTV’s Sports and Music Festival.

Natuurlijk pompte Hawk ook zijn skateboarding op. Hij reisde de hele wereld rond om tentoonstellingen te skaten, en jaar na jaar veegde hij de X Games van tafel met zowel singles als dubbelspel titels. In 1999 zat de koning weer op zijn troon. Tijdens de X Games van 1999 schreef Hawk geschiedenis tijdens het Best Trick evenement, toen hij een move introduceerde genaamd de 900, een move zo spectaculair en gevaarlijk dat niemand hem sindsdien nog succesvol heeft uitgevoerd. De 900 is een twee-en-een-half rotatie flip in de lucht boven de rand van de verticale schans. Hawk werkte al meer dan tien jaar aan deze techniek en raakte daarbij ernstig gewond. De landing van de 900 was een persoonlijke triomf. Zoals Hawk aan Rose verklaarde: “Ik voelde een grote opluchting dat ik eindelijk dit beest had overwonnen dat me zo lang had geplaagd.”

Na de 900 leek het erop dat Hawk niets meer fout kon doen, vooral in het bedrijfsleven, waar hij een eenmans marketing fenomeen werd. Birdhouse en Blitz gingen van start en werden twee van de grootste skateboardbedrijven ter wereld. In 1999 waagde Hawk zich echter aan wat zijn meest lucratieve onderneming zou worden: videospelletjes. Hij probeerde al sinds het midden van de jaren negentig bedrijven te interesseren voor een skateboardgame, maar de managers hapten niet toe. “Ze snapten het gewoon niet,” legde Hawk uit aan Sports Illustrated. Uiteindelijk benaderde Activision, een Californisch bedrijf, Hawk in september 1998 over het ontwikkelen van een videogame. Computer ingenieurs maakten een werkende versie en Hawk sleutelde er maanden aan, gaf feedback en gaf suggesties voor verbetering. Toen Tony Hawk’s Pro Skater werd geïntroduceerd in de herfst van 1999, creëerde het meteen een buzz. Tegen Kerstmis stond het spel bovenaan de hitlijsten van de videoverkoop.

In 2004 bracht Activison de vierde versie van Pro Skater uit en voegde Tony Hawk’s Underground toe aan de catalogus van games. Elk spel verkocht beter dan het vorige, en de Hawk-serie werd een van de best verkopende videolijnen aller tijden, met een wereldwijde jaarlijkse omzet van honderden miljoenen dollars. Gretig om in te spelen op Hawk’s duidelijke aantrekkingskracht, stonden meer bedrijven in de rij om deals te sluiten. In 2000 werd de skateboarder de woordvoerder van Hot Bites diepvriessnacks. Hawk leende zijn naam aan een groot aantal producten, waaronder speelgoed, schoenen, kleding en dvd’s. Zijn meest recente sponsorcontracten, die naar verluidt elk meer dan 1 miljoen dollar waard waren, omvatten McDonald’s, Hershey’s chocolademelk en Frito Lay snacks. Volgens Jake Phelps, redacteur van Thrasher magazine (een skateboard magazine), die met Layden sprak, “Tony Hawk means ka-ching.”

Boom Boom Huck Jam

Analisten hebben Hawk’s succes aan verschillende factoren toegeschreven. Ten eerste is hij, zelfs als dertiger, nog steeds een van de meest getalenteerde skateboarders die ooit op een verticale schans heeft gestaan. Ten tweede is hij door zijn vele persoonlijke optredens toegankelijk voor zijn fans. Elke zomer doet Hawk bijvoorbeeld een tour met leden van zijn Birdhouse team in verschillende steden. Voor degenen die Hawk niet in levende lijve kunnen zien, worden zijn tournees uitgezonden als ESPN-specials. Ten derde heeft Hawk volgens marketeers een brandschoon imago en wordt hij gezien als de perfecte familieman, wat hem niet alleen aantrekkelijk maakt voor kinderen, maar ook voor hun ouders. In 1999 hertrouwde Hawk; hij en zijn tweede vrouw, Erin, hebben twee zonen, Spencer en Keegan. Alle drie de Hawk jongens lijken in de voetsporen van hun vader te treden, en Riley, de oudste, schaatst al sinds hij vier was.

Misschien wel de grootste reden voor Hawk’s succes is echter dat hij gepassioneerd blijft over de sport die hij als kind oppakte. Hij schaatst nog elke dag en hoewel hij zegt met pensioen te zijn, doet hij nog steeds mee aan de X Games. Bovendien is Hawk vastbesloten om de sport nog verder te laten groeien. Een van de manieren om dat te doen is via het geesteskind van Tony Hawk, Boom Boom Huck Jam, een jaarlijks evenement dat rockmuziek en extreme sporten combineert. Zoals Hawk aan Devin Gordon van Newsweek uitlegde, “‘Hucking’ verwijst naar het lanceren in de lucht. Jam’ is een samenkomst van talent. En ‘boom boom’ is gewoon om het wat smaak te geven.” Het negentig minuten durende spektakel werd in 2002 onthuld in Las Vegas, Nevada, en omvatte de beste skateboarders, BMX-bikers en motorcrossers ter wereld. Fans werden ook vermaakt door enkele van de heetste nieuwe bands die er zijn, waaronder The Offspring en Good Charlotte. Na de onthulling in Las Vegas ging het hele ensemble op tournee door Noord-Amerika in 24 steden, voor uitverkochte zalen.

Boom Boom Huck Jam laat een hele nieuwe generatie kinderen kennismaken met skateboarden, maar Hawk wil er ook voor zorgen dat ieder kind dat wil skateboarden een kans krijgt. In 2002 richtte hij de Tony Hawk Foundation op, die geld beschikbaar stelt voor de bouw en promotie van skateparken in stedelijke centra met lage inkomens in de Verenigde Staten. Sinds de oprichting heeft de stichting meer dan 125 skateparken in het hele land geholpen.

Favoriete mannelijke atleet

Hawk heeft veel gevaren op zijn werk moeten doorstaan, waaronder een gebroken elleboog, gebroken ribben, meer verstuikingen en schaafwonden dan hij kan tellen, en meerdere verloren tanden. Aan de andere kant is hij multimiljonair en een levende legende geworden, allemaal door het rijden op een board met wielen. Als echte pionier van het skateboarden bedacht Hawk bijna honderd trucs en bewegingen die tot op de dag van vandaag worden doorgegeven aan jonge skaters. Belangrijker nog, hij blijft een rolmodel en inspiratiebron voor kinderen die hem beschouwen als een van hun favoriete sportsterren aller tijden. In het begin van de jaren 2000 stond Hawk voortdurend bovenaan in de meeste tiener polls. Zo werd hij in 2003 en 2004 uitgeroepen tot Favoriete Mannelijke Sporter bij de Nickelodeon Kids’ Choice Awards. Dit alles is echter slechts kers op de taart voor Hawk. Zoals hij aan Sports Illustrated uitlegde: “Dit is wat skateboarden voor mij is. Het is mijn vorm van lichaamsbeweging, mijn sport, mijn manier van expressie sinds ik negen jaar oud was. Het is waar ik van hou. Ik had nooit verwacht dat het me iets meer zou geven dan dat.”

Voor meer informatie

Boeken

Hawk, Tony, met Sean Mortimer. Havik: Beroep: Skateboarder. New York, ReganBooks, 2002.

Periodieken

Ault, Susanne. “Hawk splices Games, Music, Sports for HuckJam.” Billboard (28 september 2002): p. 16.

Givens, Ron. “Skateboarding’s Best Seller.” New York Times Upfront (11 december 2000): p. 20.

Gordon, Devin. “Nieuwsmakers: Tony Hawk.” Newsweek (14 oktober 2002): p. 71.

Layden, Tim. “Wat doet deze 34-jarige man op een skateboard? Miljoenen verdienen.” Sports Illustrated (10 juni 2002): pp. 80+.

Web Sites

Rose, Charlie. “Tony Hawk maakt een opmars.” CBSNews.com: 60 Minutes (16 juni 2004). http://www.cbsnews.com/stories/2002/12/10/60II/main532506.shtml (bekeken op 21 juni 2004).

De officiële website van Tony Hawk. http://www.tonyhawk.com (geraadpleegd op 21 juni 2004).