Geoffrey Rush

Geoffrey Rush, voluit Geoffrey Roy Rush, (geboren 6 juli 1951, Toowoomba, Queensland, Australië), Australisch film- en theateracteur die zijn ruwe gelaatstrekken en sluwe gevatheid tot een gedenkwaardig effect inzette, vooral als schurkachtige of onevenwichtige personages.

Rush groeide op in een buitenwijk van Brisbane, Queensland, Australië. In 1968 sloot hij zich aan bij een theatergezelschap dat verbonden was aan de Universiteit van Queensland in Brisbane en het jaar daarop schreef hij zich in aan de universiteit. In 1971 werd hij aangenomen door de Queensland Theatre Company (QTC) en maakte hij zijn debuut in hun productie van Wrong Side of the Moon. Hij studeerde af met een bachelor’s degree in Engels in 1972, en, na een periode bij QTC, schreef hij zich in voor een regiecursus in Londen en een mime-opleiding in Parijs. Bij zijn terugkeer naar Australië in 1977, hervatte Rush zijn relatie met QTC.

Rush maakte zijn filmdebuut als detective in de misdaadthriller Hoodwink in 1981, maar hij bleef het volgende decennium vooral een theateracteur. Hij speelde in producties van A Midsummer Night’s Dream (1982, 1983), Twelfth Night (1984) en King Lear (1988) voor Lighthouse (nu de State Theatre Company of South Australia) in Adelaide. In 1988 toerde hij door de staat Victoria als Jack Worthing in de Melbourne Theatre Company’s productie van The Importance of Being Earnest; hij herhaalde de rol voor een nationale tournee en een volgende productie (1990-91, 1992). Rush werd ook geprezen voor zijn optredens in Diary of a Madman (1989), een bewerking van een kort verhaal van Nikolaj Gogol geënsceneerd door het Belvoir Street Theatre, en Oleanna (1993), voor de Sydney Theatre Company.

Rush kwam onder de aandacht van een internationaal publiek toen hij de geleerde pianist David Helfgott vertolkte in de film Shine (1996), een rol waarvoor hij een Academy Award won voor beste acteur. Rush gaf daarna genuanceerde vertolkingen van Inspecteur Javert in Les Misérables (1998) en spionagemeester Sir Francis Walsingham in Elizabeth (1998); die laatste rol vertolkte hij opnieuw in de sequel uit 2007. Als theatermanager Philip Henslowe in Shakespeare in Love (1998) en als superschurk in de spoof Mystery Men (1999) toonde Rush zijn komische vaardigheden, die subtieler tot uiting kwamen in zijn ondeugende vertolking van de Markies de Sade in Quills (2000).

Rush kreeg nog meer aandacht voor zijn over-the-top vertolking van de piratenkapitein Hector Barbossa in de kassucces Pirates of the Caribbean-serie: The Curse of the Black Pearl (2003), Dead Man’s Chest (2006), At World’s End (2007), On Stranger Tides (2011), en Dead Men Tell No Tales (2017). Rush bleef ook op het toneel verschijnen, en in 2009 maakte hij zijn Broadway-debuut in Exit the King als de stervende vorst Berenger I, waarvoor hij de Tony Award voor beste acteur won. Het jaar daarop werd hij geprezen voor zijn rol als een logopedist die koning George VI van Engeland bijstond in het filmdrama The King’s Speech; Rush kreeg een Academy Award-nominatie voor beste bijrol. Hij werd ook geprezen voor zijn in vergelijking gedempte optreden in het Tweede Wereldoorlog-drama The Book Thief (2013), waarin hij een Duitse man speelde die met zijn vrouw een verlaten meisje en een Joodse vluchteling onderdak biedt. In 2016 was Rush te zien in de actiefantasy Gods of Egypt, en het jaar daarop portretteerde hij Albert Einstein in het eerste seizoen van de tv-serie Genius. Later speelde hij de hoofdrol als de gevierde Zwitserse kunstenaar Alberto Giacometti in Final Portrait (2017), dat zich richtte op een korte periode in 1964 toen de kunstenaar werkte aan een portret van zijn vriend en kunstcriticus James Lord.

In 2017 publiceerde The Daily Telegraph artikelen waarin werd beweerd dat Rush een vrouwelijke costar seksueel zou hebben lastiggevallen. Rush ontkende de aantijgingen en klaagde de uitgever van de krant aan wegens smaad. In 2019 won hij de zaak, waarbij de rechter oordeelde dat de artikelen “een roekeloos onverantwoordelijk stuk sensatiejournalistiek van de allerergste soort” waren. Rush kreeg bijna 2 miljoen dollar (VS) toegewezen, een record toen in Australië voor een smaaduitkering aan één persoon.

Naast het winnen van een Oscar, ontving Rush verschillende onderscheidingen. Zo werd hij in 2012 uitgeroepen tot Australiër van het Jaar.