Filippo Brunelleschi is het beroemdst vanwege zijn bouw van de indrukwekkende Duomo van Florence. Het verhaal van hoe het tot de bouw kwam is minder bekend, maar onthult veel over een van de belangrijkste architecten uit de geschiedenis.
Brunelleschi’s baanbrekende werk leidde tot de heropleving van de klassieke principes in de architectuur, en gaf mede vorm aan het veranderende landschap van het Europa van de Renaissance.
Brunelleschi’s vroege jaren bereidden hem goed voor op zijn latere carrière.
Geboren in 1377 in Florence, groeide Brunelleschi op in een omgeving die steeds rijker werd, zowel in fiscale rijkdom als in cultuur. De huizen van Albizzi en Medici maakten van de stad een belangrijk bankcentrum, terwijl Dante’s Goddelijke Komedie had laten zien tot welke grote werken de Florentijnen in staat waren. Veranderingen als deze zouden uiteindelijk leiden tot de geboorte van de Renaissance, die Brunelleschi zelf mede tot stand zou brengen.
Als jongen, geboren in een adellijke familie, kreeg Brunelleschi een grondige en brede opvoeding, die literatuur en wiskunde omvatte. Dit laatste zou van onschatbare waarde blijken in zijn carrière als architect en ingenieur, door hem uit te rusten met de vaardigheden die hij nodig zou hebben om schijnbaar onmogelijke bouwwerken te ontwerpen.
AanBEVOLEN ARTIKEL:
12 Wetenswaardigheden over de neoclassicistische beweging
In plaats van in de voetsporen van zijn vader te treden, ging Brunelleschi echter verder met zijn interesse in de kunsten. Als jonge man werd hij opgenomen in de Arte della Seta, het meest prestigieuze gilde van Florence, dat de zijdehandelaren, juweliers en metaalbewerkers van de stad vertegenwoordigde. Op slechts 22, Brunelleschi werd een ‘meester’ beeldhouwer, het werken met goud en brons.
Brunelleschi bereikte een keerpunt in zijn leven na het invoeren van een prestigieuze wedstrijd.
Het was gebruikelijk in Florence voor grote openbare projecten te worden geadverteerd als wedstrijden, met de man die het beste ontwerp het winnen van de commissie. Dit was het geval met het Baptisterium in het hart van de stad, tegenover de kathedraal. De deuren met bronzen panelen moesten een reliëf van het Offer van Isaäk tonen, en talrijke kunstenaars en ambachtslieden schreven hun ontwerpen voor dit grote project in
Onder hen was natuurlijk Brunelleschi, evenals een andere jonge Florentijn genaamd Lorenzo Ghiberti. Ghiberti was duidelijk de underdog in deze wedstrijd, maar toen beide mannen hun plannen onthulden, werd de zijne door de jury beter bevonden. Verontwaardigd over deze belediging, zwoer de trotse Brunelleschi nooit meer een bronzen beeld te maken en verliet Florence.
Hij bleef 13 jaar in deze zelfopgelegde ballingschap, waarvan hij er vele in Rome doorbracht. Hoewel het grote centrum van de antieke beschaving tegen die tijd was verzwakt en verslechterd, was Rome nog steeds de thuisbasis van een rijkdom aan klassieke ruïnes, die Brunelleschi systematisch bestudeerde. De invloed van deze periode is duidelijk te zien in zijn latere werk.
Donatello, zijn vriend en een andere prominente beeldhouwer uit de Renaissance, zou bij Brunelleschi geweest kunnen zijn tijdens zijn verblijf in Rome.
Het belangrijkste klassieke concept dat Brunelleschi herontdekte was het principe van het lineaire perspectief
Het visueel ontleden van de gebouwen en het plotten van hun structurele ontwerp in zijn tekeningen, werd Brunelleschi ongelooflijk vertrouwd met de klassieke stijl. Het observeren van de regelmatige geometrische vormen gebruikt in oude gebouwen, Brunelleschi verder onderzocht hoe tweedimensionale vormen en structuren kunnen worden gebruikt om verschillende perspectieven te produceren, spelen met diepte en hoek.
Het systeem ook in staat gesteld toekomstige kunstenaars om werken die nauwkeurig de werkelijkheid, met cijfers verschijnen in verhouding tot elkaar, afhankelijk van waar ze werden geplaatst te produceren. Hierdoor wekten schilderijen uit de Renaissance de indruk driedimensionaal, vloeiend en echt te zijn, wat een verandering betekende ten opzichte van de kunst uit de Middeleeuwen.
Brunelleschi’s onderzoek naar perspectief en proportie moedigde ook latere figuren uit de Renaissance aan, zoals Leonardo da Vinci, wiens wetenschappelijke en artistieke ontwerpen het belang van het vroege werk van de architect aantonen.
Bij zijn terugkeer in Florence begon Brunelleschi zijn nieuwe ideeën meteen in praktijk te brengen.
Omstreeks 1517 keerde Brunelleschi terug naar zijn geboortestad, waar hij al snel de opdracht kreeg om aan enkele van de opvallendste gebouwen van Florence te werken, en bijna elk gebouw staat er vandaag de dag nog in al zijn renaissancistische grandeur.
AanBEVOLEN ARTIKEL:
Barok: An Art Movement as Luxurious as it Sounds
Het eerste van deze grote projecten was de bouw van het Ospedale degli Innocenti, een weeshuis in het hart van de stad. Het markeert een belangrijke verandering in de architectuurgeschiedenis als het eerste openbare gebouw in Florence dat rechtstreeks de structuur en stijl van de klassieke gebouwen weerspiegelt. De zuilen, bogen en buitenloggia weerspiegelen allemaal het ontwerp dat Brunelleschi in Rome had bestudeerd.
In de daaropvolgende decennia was hij betrokken bij een aantal andere projecten, waarbij hij samenwerkte met andere ambachtslieden en ingenieurs. Onder Brunelleschi’s artistieke oog en vaardige hand werden de kerken en kapellen van Florence steeds visueler en architectonischer.
Zijn grootste triomf was zonder twijfel de duomo van Santa Maria del Fiore, de centrale kathedraal van Florence.
De kunst van het bouwen van enorme koepels, die tijdens de Klassieke periode was geperfectioneerd, was in de tussenliggende eeuwen verloren gegaan, en dus wisten de Florentijnse bouwers niet hoe ze hun prachtige kathedraal moesten versieren. Daarom schreef de stad opnieuw een wedstrijd uit om een architect te kiezen voor de bouw van de grote koepel, en opnieuw schreven zowel Brunelleschi als Ghiberti zich in.
Brunelleschi werkte in het diepste geheim aan zijn ontwerp en weigerde de jury details te geven over hoe zijn koepel zou worden gebouwd. Hij beloofde hen slechts, in het volste vertrouwen, een grootse koepel die het bescheiden plan van zijn rivaal zou overtreffen. De stad besloot Brunelleschi haar vertrouwen te schenken, en dat vertrouwen betaalde zich zeker uit.
Tijdens de daaropvolgende 15 jaar hield hij toezicht op de bouw van de koepel van de kathedraal, of cupola, een staaltje van techniek dat het begin inluidde van een nieuw tijdperk in de architectuur. Het was de eerste halfronde koepel die op een dergelijke schaal werd gebouwd sinds de Hagia Sofia werd gebouwd onder de Romeinse keizer Justinianus I. Brunelleschi gaf zo de ware betekenis aan de term ‘renaissance’, of ‘wedergeboorte’.
Brunelleschi zette zijn talenten ook in voor een breder scala aan bouwprojecten.
Geconfronteerd met technische uitdagingen en obstakels tijdens de bouw, nam Brunelleschi vaak zijn toevlucht tot het uitvinden van nieuwe instrumenten of apparatuur. Zo was hij verantwoordelijk voor het ontwerpen van een nieuw type boot waarmee zware marmeren platen gemakkelijker konden worden vervoerd, een hijskraan die ook werd gebruikt in dramatische voorstellingen, met acteurs eraan vastgemaakt om de vlucht te simuleren, en ingewikkelde klokken, hoewel geen van deze bewaard is gebleven.
AanBEVOLEN ARTIKEL:
4 Fascinerende Feiten Over Jean (Hans) Arp
Hij speelde ook een belangrijke rol in de militaire techniek, door het herontwerpen van de vestingwerken die Florence gebruikte tijdens haar voortdurende conflicten met de buurlanden.
Er is weinig bekend over het privéleven van Brunelleschi.
Brunelleschi bewaakte zijn privacy strikt, werkte gewoonlijk in het geheim en weigerde mee te werken aan zijn visioenen, zodat er weinig intieme informatie over hem is opgetekend. Zijn interacties met de stad en zijn rivalen geven echter wel aan dat de architect een trotse, opvliegende en zelfverzekerde man was, die weinig tolerantie had voor de fouten of meningen van anderen.
Er is geen bewijs dat Brunelleschi een vrouw of kinderen had, hoewel hij wel een jongere beeldhouwer en architect als zijn enige erfgenaam adopteerde. Hij lijkt zich volledig aan zijn werk te hebben gewijd, en deze toewijding betaalde zich uit in de erfenis die hij naliet.
Brunelleschi wordt algemeen beschouwd als ‘de vader van de Renaissance-architectuur’, met de Duomo in Florence die nog steeds overeind staat als een monument voor zijn creativiteit, toewijding en technisch meesterschap.
AanBEVOLEN ARTIKEL:
Auguste Rodin: Een van de eerste moderne beeldhouwers