“Gedurende een saaie, donkere en geluidloze dag in de herfst van het jaar, toen de wolken drukkend laag aan de hemel hingen…”
Edgar Allan Poe’s schaduw doemt groot op over het hele horrorgenre, en in dat domein is The Fall of the House of Usher zijn invloedrijkste werk.
Overal in Amerika en de rest van de wereld zetten deze maand een miljoen liefdadigheidsinstellingen, kerken en theatergroepen spookhuizen op.
Iedereen van hen is schatplichtig aan Het huis van Usher.
Het beeld dat wij hebben van het spookhuis, het idee van een uit de kluiten gewassen gotisch landhuis dat een levend, ademend, spookachtig ding lijkt te zijn, komt van Poe’s visie op Het huis van Usher.
“Wat was het – ik pauzeerde om na te denken – wat was het dat me zo verontrustte in de beschouwing van het Huis van Usher?”
De val van het huis Usher volgt een naamloze verteller op een “saaie, donkere en geluidloze dag” als hij het griezelige en mysterieuze landhuis bezoekt waar zijn jeugdvriend, Roderick Usher, woont.
Hij merkt snel op dat het huis een zieke atmosfeer ademt, alsof het een soort kwade levenskracht heeft geabsorbeerd uit de rottende bomen en het troebele moeraswater dat het omringt.
Roderick’s tweelingzus, Madeline, woont ook in het huis. Zij is ziek geworden en sterft tijdens het bezoek van de verteller.
Dat denken ze tenminste.
Voor een horrorfan is het lezen van The Fall of the House of Usher een eye-openende ervaring over de geschiedenis van het genre. Hoewel het verhaal in de eerste plaats bijdraagt aan het ontstaan van het prototypische spookhuis, zijn er meerdere griezelstijlen die hier hun oorsprong vonden. Van de griezelige, psychisch verbonden tweeling tot de kwaadaardige plantengroei, de suggestie dat iemand levend begraven wordt (een favoriet beeld van Poe), tot het gevoel van duistere kosmische gerechtigheid voor jonge mensen die een seksuele grens hebben overschreden (er is meer dan een zweem van incest in dit verhaal), en dat alles verpakt in een spookverhaal met een schrikeffect aan het eind…
Edgar Allan Poe heeft in veel opzichten het moderne griezelverhaal uitgevonden, en The Fall of the House of Usher heeft, meer dan enig ander verhaal van hem, diep doorgedrongen tot de geesten van de meest invloedrijke romanschrijvers en filmmakers van het genre.
Geen enkel Poe-verhaal verbaast me meer dan Usher. We leven een tijdje in deze stemmige, sfeervolle omgeving terwijl de verteller tijd doorbrengt met Roderick. Er is muziek en poëzie en een enorm griezelig huis, en dan, net als je denkt te weten waar dit verhaal over gaat, vertelt Roderick de verteller abrupt dat Madeline dood is en dat ze haar moeten begraven in de muren van het huis.
En dan wordt het te gek.
Als je het einde van The Fall of the House of Usher bereikt, realiseer je je niet alleen dat het hele verhaal was opgebouwd uit één alinea, maar ook dat bijna alles wat het moderne spookverhaal is, zoals wij dat kennen, hier staat.
Dat Poe, in zijn fascinatie voor duisternis, horror, het macabere, iets heeft uitgevonden dat nog steeds bij ons is.
Spencer Baum schrijft thrillers met horror- en sciencefiction-elementen. Hij brengt het audioboek van zijn nieuwste roman uit als een gratis podcast.