Er was een tijd dat ik dacht dat ik mijn beroepscarrière in een laboratorium zou doorbrengen. Ik was dol op natuurkundelessen in mijn vooropleiding. Maar daar kwam een einde aan nadat ik een jaar Farmacie had gevolgd als pre-medicus. Al dat uit het hoofd leren en procedures volgen was niets voor mij, dus ben ik daarna overgestapt op een managementopleiding. Ik denk aan mijn verleden, zoals ik tegen mezelf zei voordat ik begon aan wat naar ik hoop een waardevol experiment is.
Ondanks dat er tegenwoordig meer geekier discussies zijn, is verdunning nog steeds een onderwerp dat zelden wordt besproken. Over bijna alles wat met de productie van sterke drank te maken heeft, wordt tegenwoordig gediscussieerd. Van de grondstoffen, tot gist & fermentatie, tot alles over distillatie en natuurlijk alles wat er nog meer komt kijken bij vaten en veroudering. Maar verdunning hoort daar niet bij. Ik vind het nogal vreemd omdat het alcoholgehalte van een fles zo belangrijk voor ons is. Ik bedoel, een van de manieren waarop we een merk, of een whisky, beoordelen is simpelweg door naar het alcoholpercentage te kijken.
Dit is iets waar ik al heel lang nieuwsgierig naar ben. Mijn nieuwsgierigheid is al een tijdje op de achtergrond geraakt door een mix van redenen. Ten eerste is mijn geest meestal op hol geslagen als een puppy zonder leiband. Dan blijft er een gebrek aan geloofwaardige bronnen over. Gelukkig wordt het besproken in Charles Neale’s Armagnac: The Definitive Guide to France’s Premier Brandy en Ed Hamilton noemt het terloops, in een bericht over Ministry of Rum dat ik voor dit artikel niet kan achterhalen.
Wat Ed Hamilton terloops zei, ging over het aanlengen van rum met water, namelijk dat het de alcoholische hitte naar buiten brengt. De hitte voorkomt dat smaken worden herkend. Gelukkig is dat schijnbaar ook zo voor Armagnac en misschien, uiteindelijk, voor alle brandy? Om het item over het verdunnen van water in het Armagnac boek te citeren: “Idealiter doen de producenten die reduceren dat ofwel onmiddellijk na de distillatie ofwel heel geleidelijk in de loop van enkele jaren. Als dit in één keer wordt gedaan, vindt er geen goede vermenging plaats en lijkt de resulterende eau-de-vie verdund – waterig zelfs. Als het goed wordt gedaan, kan een Armagnac al vrij snel een dosis petites eaux of gedistilleerd water krijgen, twee jaar later misschien nog een, en een jaar of wat voordat hij wordt gebotteld een laatste reductie. Deze langzame reductie, van drie tot vijf graden per borrel, zorgt voor een goede harmonie in de uiteindelijke drank en is moeilijker te detecteren. Uiteindelijk leidt dit tot een soepeler spirit die bepaalde aroma’s boven de alcoholische hitte kan laten uitstijgen.”
Dit alles doet me afvragen waarom een groot merk als de Glenlivet 12, die slechts op 40% wordt gebotteld, zo heet? Ter vergelijking: jongere single malts zoals Springbank 10 of Ardbeg 10, die op 46% gebotteld zijn, geven minder alcoholische hitte af. Ik ben er vrij zeker van dat het niet om de versnijdingen gaat. Ardbeg en Springbank hebben meer “heads cuts” (die meer “off” of “dirty” smaken zullen geven) in vergelijking met een zeer saaie, schone en saaie Glenlivet: die zich richt op de misdadig smooth liefhebbende drinkers. Komende van een groot bedrijf dat van efficiency houdt, weet ik zeker dat zodra een grote partij van iets als Glenlivet 12 klaar is om gebotteld te worden, het gewoon direct wordt verdund tot 40% na het blenden.
Goeg gegokt, ik ben me ervan bewust dat de twee bronnen hierboven, betrekking hebben op brandy en rum, maar het zijn beide sterke dranken. Ik vind ook dat ik een whisky moet gebruiken voor dit experiment, omdat het merendeel van Malt’s lezerspubliek whisky-georiënteerd is. Ik koos deze E.H. Taylor Small Batch Bottled in Bond om een paar redenen. Ja, het is een whisky en het is een officiële botteling van een vrij groot bedrijf. Daarom zou deze vrij toegankelijk en gemakkelijk moeten zijn voor iedereen die dit experiment zelf probeert na te bootsen. En tenslotte, de 50% abv geeft meer ruimte voor verdunning.
Ik heb deze calculator gebruikt om uit te vinden hoeveel water ik moet toevoegen om de E.H. Taylor te verdunnen tot 40%. De fles koos zichzelf, omdat het de enige hoge abv expressie was die ik op dat moment open had.
We hebben 4 monsters. Monster 1 is de “onaangeroerde” EH Taylor. Ik bekeek het voordat ik de bourbon in de andere 3 monsterflessen begon te gieten. Alle andere monsters zijn elk 200ml. Ik zal een totaal van 50 ml toevoegen om elk van de monsters te verdunnen tot 40%. Het enige verschil is de frequentie en de hoeveelheid water die wordt toegevoegd. Om dit experiment nog makkelijker te repliceren, heb ik Evian gebruikt, omdat dat internationaal verkrijgbaar is.
Bemonster 2 wordt in één keer verdund met 50 ml water. Ik zal dit monster nemen na verdunning. Er zal niet worden gerust. Dit is om na te bootsen hoe vaak we verdunde sterke drank in één keer drinken.
Bemonster 3 wordt in twee keer verdund met 50 ml water. Bij elk interval voeg ik 25 ml toe. Er zal een hele week tussen zitten en ze zullen een week rusten.
Bemonster 4 zal worden verdund met 50ml water in vijf intervallen. Ik zal vijf keer om de dag 10ml water toevoegen en een week rusten.
Stalen 3 & 4 zijn er alleen om te zien of er verschillen zijn tussen verdunnen in kleine maar frequente stappen ten opzichte van verdunnen in grotere maar minder frequente stappen.
Staal 1
Kleur: honing
Op de neus: Licht ruwe geuren van paprika, honing en naar bloemen geurende vernis. Gevolgd door zeer onsamenhangende geuren van kersen, rozijnen, vanille, karamel en kardemom. Wat zoete geuren van bananen, room, aardbeien, meloenen, watermeloenen en eikenhout om alles in evenwicht te brengen.
In de mond: Een licht wrange, bloemige, houtachtige en vernisachtige smaak. Karamel, zoete maïs, honing, bessen, rozijnen, kruidnagel en kardemom. Meer fruitige tonen zoals honingdauw, aardbeien en wat muskaatdruiven.
Score: 6/10
Sample 2
Kleur: honing
Op de neus: Eikenhout, kaneel, houten meubels, leer en vernis komen op de voorgrond. Achter al dat hout zitten onsamenhangende geuren van paprika, bloemigheid en kersen.
In de mond: Eik, rozemarijn, tijm en zeep. Daar komen de fruitige en bloemige smaken maar worden meteen overgenomen door vanille, karamel en eikenbitterheid.
Score: 3/10
Sample 3
Kleur: honing
Op de neus: De eerste snuif geeft ruwe en hete geuren van asperges, matcha thee, groene thee, uien, kersen, kaneel, bananen met room, honing en vanille. Deze worden gevolgd door hints van vers gepureerde Japanse perziken, leer, fuji appels, kersen en kleine sinaasappels.
In de mond: Zeer dun en zacht. De eerste smaak is terder en zoeter dan de neus, maar plotseling komt het eikenhout en een leersmaak naar boven. Dan maakt het plaats voor zoete en bloemige tonen als gekarameliseerde sinaasappels, kersensiroop, bananenlikeur, honing, gedroogde abrikozen en persimmonhoning.
Score: 6/10
Sample 4
Kleur: honing
Op de neus: Zachtere noten van zoete geuren zoals vanille, room, honing, kaneel en kersensiroop. Een tweede vleugje gaf me bananensiroop, Japanse perzikjam en sinaasappelmarmelade.
In de mond: Een ruwe textuur die samengaat met zachte smaken van sinaasappelschil, kaneel, honing en vanille. Een volgende slok geeft meer kaneel, oude houten meubels, vernis, hints van Japanse perzik jam en nog zwakkere hints van maraschino kersen. Een samentrekkende textuur vermengd met smaken van zeep, bananensiroop, muscovado suiker, melkchocolade en room.
Score: 6/10
Conclusies
Monster 1 is rechttoe rechtaan en eenvoudig. Dit is ook zeer aangenaam voor een BIB en een Bourbon op een manier dat het hout niet alles overheerst. Het is rijk aan smaak, maar toch is er een zachtheid aan die veel zou kunnen doen denken dat dit lager dan 50% abv was gebotteld. Ware het niet dat de smaken met korte groet komen, dan zou ik dit een 7 geven. Maar dit is niet slecht voor een 4 jaar oude bourbon.
Sample 2 is niet prettig om te drinken. Na het toevoegen van water en het niet laten rusten is het denk ik vergelijkbaar met het laten vallen van een enorm project met een korte deadline op een kantoor. Iedereen raakt in paniek en weet niet wat te doen. De smaken zijn helemaal in de war.
Sample 3 is erg dun in de mond. Licht en snel van smaak. Ruw en aards op de neus en aanvankelijk hetzelfde in de mond. Maar het geeft al snel meer bloemig, fruitig en zoetigheid af op het bord. De gelaagdheid is meer samenhangend. Het is makkelijker om de smaken eruit te pikken
Monster 4 is zachter en zoeter op de neus en is dus aangenamer (voor mij althans). Doordat het echter alleen zoete en bloemige geuren heeft, is het complex op de neus. In de mond is hij ook zoet en bloemig, maar meer gelaagd dan de neus. Hij is echter niet zo complex als sample 3 door het ontbreken van aardse noten. De gelaagdheid van de smaken is hier ook meer coherent.
Over het geheel genomen denk ik dat sample 3 het verdunde sample is dat het meest lijkt op EH Taylor Small Batch BIB. Alle smaken zijn er nog steeds, alleen in mindere mate en er zijn zelfs een paar theetonen toegevoegd. Maar als iemand op zoek was naar een makkelijke drank? Of als iemand Bourbon prefereert die meer lijkt op het Evan Williams profiel, dan zou sample 4 voor hen zijn en sample 2 is gewoon een nee.
Ultimo, met dit experiment, kan ik stellen hoe men een spirit verdunt de ervaring echt kan beïnvloeden.
Er staat hierboven voor uw gemak een link naar het commissieboek.
Kolonel E.H. Taylor