Jump to Section
- Wat is droogte?
- Soorten droogte
- Oorzaken van droogte
- Toenemen droogtes toe?
- Preventie van en voorbereiding op droogte
Natuurrampen kondigen meestal hun komst aan: Orkanen ontwortelen bomen, tornado’s razen, en bosbranden verwoesten hele landschappen. Deze grote, plotselinge gebeurtenissen zorgen voor verwoesting en dan zijn ze weer weg.
De droogte is anders. De droogte doet haar intrede niet meteen – het begin van een droogteperiode kan zelfs worden aangezien voor een droge periode – en de gevolgen ervan nemen in de loop van de tijd toe. Maar hoewel droogte vaak wordt omschreven als een “sluipende ramp”, laat zij een spoor van vernieling achter dat even gevaarlijk en dodelijk is als alle andere extreme weersomstandigheden. Droogte heeft de afgelopen vier decennia wereldwijd meer mensen getroffen dan enige andere natuurramp.
Hier volgt een overzicht van wat droogte is, wat de oorzaken zijn en hoe we ons beter op de gevolgen ervan kunnen voorbereiden.
Wat is droogte?
Droogte wordt gekenmerkt door een gebrek aan neerslag – zoals regen, sneeuw of ijzel – gedurende een langere periode, waardoor een tekort aan water ontstaat. Hoewel droogtes van nature voorkomen, kunnen menselijke activiteiten, zoals watergebruik en -beheer, droge omstandigheden verergeren. Wat als droogte wordt beschouwd, varieert van regio tot regio en is grotendeels gebaseerd op de specifieke weerpatronen van een gebied. Op het tropische eiland Bali kan de drempel voor droogte al worden bereikt na slechts zes dagen zonder regen, maar in de woestijn van Libië moet de jaarlijkse neerslag minder dan zeven centimeter bedragen om een soortgelijke verklaring te rechtvaardigen.
De ontwikkelingslanden zijn bijzonder kwetsbaar voor de gevolgen van klimaatverandering, waaronder droogte. Meer dan 80% van de door droogte veroorzaakte economische schade en verliezen in ontwikkelingslanden tussen 2005 en 2015 hield verband met vee, gewassen en visserij. De economische tol van ongeveer 29 miljard dollar is slechts een deel van het verhaal. Droogte in ontwikkelingslanden is berucht om haar water- en voedselonzekerheid en verergert reeds bestaande problemen zoals hongersnood en burgerlijke onrust. Droogte kan ook bijdragen tot massale migratie, waardoor hele bevolkingsgroepen ontheemd raken.
In de Verenigde Staten, is droogte de op één na duurste natuurramp (na orkanen), met een gemiddelde tol van 9,6 miljard dollar per gebeurtenis aan schade en verlies.6 miljard dollar aan schade en verlies per gebeurtenis. Ondertussen heeft droogte vaak een deel van het land in haar greep. Tijdens de historische droogte van 2012 (de grootste droogte van het land sinds de jaren 1930) werd op het hoogtepunt maar liefst twee derde van het land getroffen door droogte. Droogtes in de VS kunnen ook aanhoudend zijn. Van 2012 tot 2016 veroorzaakten de schaarse regenval en de recordhitte in Californië naar schatting de ergste droogte in 1.200 jaar.
Deze droge perioden eisen een zware tol van de economie, waarbij de droogte en extreme hitte van 2012 alleen al resulteerden in een verlies van gewassen van naar schatting 17 miljard dollar. Net als in ontwikkelingslanden kunnen ze leiden tot wateronzekerheid en hogere voedselprijzen. Droogte kan ook leiden tot regionaal specifieke problemen. In Californië bijvoorbeeld is een groot aantal inheemse vispopulaties die afhankelijk zijn van het estuarium van de San Francisco Bay-Delta – variërend van de deltaspiering tot de iconische Chinook-zalm – sterk afgenomen als gevolg van de verminderde rivierstromingen tijdens de recente historische droogte.
Typen droogte
Droogten worden gecategoriseerd op basis van hoe ze zich ontwikkelen en wat voor gevolgen ze hebben.
Meteorologische droogte
Stel je een grote strook verdroogde, gebarsten aarde en u ziet waarschijnlijk de gevolgen van meteorologische droogte, die optreedt wanneer de regenval in een gebied ver achterblijft bij de verwachtingen.
Landbouwdroogte
Wanneer de beschikbare watervoorraden niet kunnen voldoen aan de behoeften van gewassen of vee op een bepaald moment, kan droogte in de landbouw het gevolg zijn. Dit kan het gevolg zijn van meteorologische droogte, beperkte toegang tot watervoorraden, of gewoon slechte timing – bijvoorbeeld wanneer het smelten van de sneeuw plaatsvindt voordat de afvloeiing het hardst nodig is om gewassen te hydrateren.
Hydrologische droogte
Een hydrologische droogte treedt op wanneer een gebrek aan neerslag lang genoeg aanhoudt om de voorraden oppervlaktewater -rivers, reservoirs of beken – en grondwater uit te putten.
Oorzaken van droogte
Natuurlijke oorzaken
Droogtes hebben de mensheid gedurende een groot deel van onze geschiedenis geteisterd, en tot voor kort waren het vaak natuurlijke verschijnselen die werden veroorzaakt door cyclische weerpatronen, zoals de hoeveelheid vocht en warmte in de lucht, op het land en in de zee.
Schommelende oceaan- en landtemperaturen
De oceaantemperaturen bepalen grotendeels de wereldwijde weerpatronen, inclusief droge en natte omstandigheden op het land, en zelfs minieme temperatuurschommelingen kunnen enorme rimpeleffecten hebben op klimaatsystemen. Uit onderzoek blijkt dat dramatische en langdurige temperatuurveranderingen in de Noordelijke Stille Oceaan en de Noord-Atlantische Oceaan rechtstreeks corresponderen met extreme weerpatronen op het land, waaronder aanhoudende droogtes in Noord-Amerika en het oostelijke Middellandse-Zeegebied – in het laatste geval is gesproken van de ergste droogte in 900 jaar in de regio. Fluctuerende oceaantemperaturen liggen ook ten grondslag aan de weersverschijnselen El Niño en La Niña, waarbij La Niña berucht is voor het uitdrogen van het zuiden van de Verenigde Staten. Ondertussen leiden hogere oppervlaktetemperaturen op het land tot een grotere verdamping van vocht uit de grond, wat de gevolgen van droogte kan vergroten.
Gewijzigde weerpatronen
De verspreiding van neerslag over de wereld wordt ook beïnvloed door hoe lucht door de atmosfeer circuleert. Wanneer er een afwijking is in de oppervlaktetemperaturen – met name boven zee – veranderen de luchtcirculatiepatronen, waardoor de manier waarop en de plaats waar de neerslag valt over de hele wereld verandert. De nieuwe weerpatronen kunnen vraag en aanbod van water uit balans brengen, zoals het geval is wanneer het vroeger dan normaal smelten van de sneeuw de hoeveelheid water die in de zomer voor gewassen beschikbaar is, vermindert.
Verlaagd bodemvocht
Het bodemvocht kan van invloed zijn op de vorming van wolken, en daarmee op de neerslag. Wanneer water uit natte grond verdampt, draagt het bij aan de vorming van regenwolken, die het water weer terugvoeren naar de aarde. Wanneer het land droger is dan normaal, verdampt er nog steeds vocht in de atmosfeer, maar niet in voldoende hoeveelheid om regenwolken te vormen.
Door de mens veroorzaakte oorzaken
Hoewel droogte van nature voorkomt, hebben menselijke activiteiten – van watergebruik tot broeikasgasemissies – een steeds grotere invloed op de waarschijnlijkheid en intensiteit ervan.
Klimaatverandering
Klimaatverandering – en met name de opwarming van de aarde – heeft op twee manieren invloed op droogte: Stijgende temperaturen maken natte gebieden natter en droge gebieden droger. In nattere regio’s absorbeert warme lucht meer water, wat leidt tot grotere regenbuien. Maar in meer dorre gebieden verdampt water sneller als gevolg van de hogere temperaturen. Bovendien verandert de klimaatverandering de grootschalige atmosferische circulatiepatronen, waardoor stormen van hun normale pad kunnen afwijken. Dit kan op zijn beurt weersextremen versterken, wat een van de redenen is waarom klimaatmodellen voorspellen dat het nu al droge zuidwesten van de VS en het Middellandse Zeegebied droger zullen blijven worden.
Excessieve vraag naar water
Droogte weerspiegelt vaak een onevenwicht in vraag en aanbod van water. Regionale bevolkingsgroei en intensief watergebruik in de landbouw kunnen de watervoorraden onder druk zetten en de schaal zelfs zo ver doen doorslaan dat de dreiging van droogte een realiteit wordt. In een studie wordt geschat dat tussen 1960 en 2010 het waterverbruik van de mens de frequentie van droogte in Noord-Amerika met 25 procent heeft doen toenemen. Bovendien kan, wanneer de neerslag eenmaal is afgenomen en de droogte eenmaal is ingetreden, de aanhoudende vraag naar water – in de vorm van meer pompen uit grondwater, rivieren en reservoirs – waardevolle waterreserves uitputten die pas na jaren weer kunnen worden aangevuld en de toekomstige beschikbaarheid van water permanent beïnvloeden. Ondertussen kan de vraag naar water uit stroomopwaarts gelegen meren en rivieren, met name in de vorm van irrigatie en hydro-elektrische dammen, leiden tot het verminderen of opdrogen van stroomafwaarts gelegen waterbronnen, wat kan bijdragen tot droogte in andere regio’s.
Verbossing en bodemdegradatie
Wanneer bomen en planten vocht afstaan aan de atmosfeer, vormen zich wolken die het vocht in de vorm van regen terugvoeren naar de grond. Wanneer bossen en vegetatie verdwijnen, is er minder water beschikbaar om de watercyclus te voeden, waardoor hele regio’s kwetsbaarder worden voor droogte. Ondertussen kunnen ontbossing en andere slechte landgebruikpraktijken, zoals intensieve landbouw, de bodemkwaliteit aantasten en het vermogen van het land om water te absorberen en vast te houden verminderen. Als gevolg daarvan droogt de bodem sneller uit (wat droogte in de landbouw kan veroorzaken) en wordt het grondwater minder snel aangevuld (wat kan bijdragen tot hydrologische droogte). Deskundigen geloven zelfs dat de Dust Bowl van 1930 voor een groot deel werd veroorzaakt door slechte landbouwpraktijken in combinatie met de afkoeling van de Stille Oceaan en de opwarming van de Atlantische Oceaan met slechts een paar tienden van een graad.
Zijn droogtes aan het toenemen?
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) zag in 2013, toen het zijn meest recente beoordeling uitbracht, geen wereldwijde trend naar toenemende droogte of droogte over de hele wereld. Maar de temperaturen zijn onmiskenbaar warmer geworden, en hetere omstandigheden leiden tot extreme weersomstandigheden, waaronder ernstige droogte. Hetere omstandigheden zorgen ook voor minder sneeuw, wat in veel regio’s een belangrijke bron van watervoorziening en natuurlijke wateropslag is. Regionaal gezien worden de droogste delen van de aarde droger, terwijl de natste delen natter worden. Dat is de reden waarom sommige gebieden in de wereld, zoals Zuid-Europa en West-Afrika, sinds de jaren vijftig te kampen hebben gehad met langere en intensere droogtes, terwijl andere regio’s, zoals Midden-Noord-Amerika, te maken hebben gehad met minder frequente of minder intense droogtes. Naarmate de temperaturen blijven stijgen, verwachten het IPCC en andere onderzoekers dat deze regionale trends zich in de toekomst zullen versterken.
Preventie van en voorbereiding op droogte
We hebben het weer niet in de hand. Maar door onze bijdrage aan de klimaatverandering te beperken, waterverspilling tegen te gaan en efficiënter water te gebruiken, kunnen we ons voorbereiden op toekomstige droogteperioden en deze misschien zelfs beteugelen.
Maatregelen tegen klimaatverandering
De gevolgen van klimaatverandering, waaronder ernstigere droogte, kunnen alleen worden beperkt wanneer landen, steden, bedrijven en particulieren overstappen van het gebruik van klimaatopwarmende fossiele brandstoffen op schonere, hernieuwbare energiebronnen. De Overeenkomst van Parijs, die in 2015 door bijna alle landen werd goedgekeurd en tot doel heeft de opwarming van de aarde in de volgende eeuw te beperken tot 2 graden Celsius, of indien mogelijk tot 1,5 graad, vormt het kader voor wereldwijde klimaatactie. Maar de toezeggingen die landen tot nu toe in het kader van het pact hebben gedaan, worden niet voldoende geacht om de opwarming van de aarde tot 2 graden Celsius te beperken. Het zal alleen slagen als landen verder gaan dan hun toezeggingen, en daar horen de Verenigde Staten bij. De regering-Trump, die de grote vervuilers tegemoet komt in plaats van de wil van een meerderheid van de Amerikanen, heeft echter toegezegd het land terug te trekken uit de overeenkomst en uit belangrijke binnenlandse beleidsmaatregelen – van het Clean Power Plan tot de normen voor brandstofefficiëntie voor auto’s – die de koolstofuitstoot van ons land zouden verminderen. Gelukkig nemen Amerikaanse staten en steden, evenals meer dan tweeduizend Amerikaanse bedrijven, instellingen en universiteiten, het heft in handen als het gaat om klimaatactie door de uitstoot te verminderen en de energie-efficiëntie te vergroten. Het is van cruciaal belang dat zij dit doen, aangezien uit onderzoek blijkt dat zelfs als de meest ambitieuze doelstellingen van de overeenkomst worden gehaald, de kans op extreme weersomstandigheden alleen maar zal afnemen – niet verdwijnen.
Vraag klimaatactie
Actie
Er is genoeg ruimte voor individuen, met name Amerikanen, die gemiddeld vier keer meer koolstofvervuiling produceren dan burgers elders, om ook klimaatverandering te bestrijden. De acties omvatten het spreken met lokale en congresleiders over regionaal milieubeleid en het vinden van manieren om koolstofvervuiling uit je dagelijkse leven te snijden.
Bestendig en efficiënt watergebruik in de stad
De verouderende infrastructuur – defecte meters, afbrokkelende leidingen, lekkende waterleidingen – kost de Verenigde Staten naar schatting 2,1 biljoen gallons aan verloren drinkbaar water per jaar. (Dat is ongeveer genoeg om Manhattan te verdrinken in 300 voet water.) Ondertussen verspilt een enkele lekkende kraan – die slechts drie druppels per minuut afgeeft – meer dan 100 gallon water in een jaar. Staten, steden, waterbedrijven, bedrijven en burgers kunnen waterverspilling tegengaan door te investeren in klimaatslimme strategieën. Deze omvatten het repareren van lekkende infrastructuur (van nutsleidingen tot de keukenkraan), het verhogen van de waterefficiëntie door het gebruik van water- en energie-efficiënte technologieën en apparaten (zoals wasmachines), en het aannemen van landschapsontwerp dat gebruik maakt van droogtetolerante planten en waterefficiënte irrigatietechnieken. In Californië kan het waterverbruik door deze strategieën alleen al met 60% worden teruggedrongen. Voor particulieren zijn er nog vele andere manieren om water te besparen.
Waterrecycling
Gerecycled water – ook wel teruggewonnen water genoemd – is hoogbehandeld afvalwater dat voor talloze doeleinden kan worden gebruikt, van landschapsirrigatie (zoals het besproeien van openbare parken en golfbanen) tot industriële processen (zoals het leveren van koelwater voor elektriciteitscentrales en olieraffinaderijen) tot het aanvullen van grondwatervoorraden. Grijs water – gerecycleerd water afkomstig van gootstenen, doucheafvoeren en wasmachines – kan ter plaatse worden gebruikt (bijvoorbeeld in woningen en bedrijven) voor niet-drinkbaar gebruik zoals tuin- of gazonirrigatie. Gerecycleerd water kan dienen als een belangrijke waterbron, die de vraag van bronnen zoals rivieren, beken, reservoirs en ondergrondse watervoorraden vermindert. Volgens het California’s Department of Water Resources heeft recycling het potentieel om de watervoorziening in de staat tegen 2030 met maar liefst 750 miljard gallon per jaar te verhogen.
Stormwateropvang
Ieder jaar spoelt in de Verenigde Staten ongeveer 10 biljoen gallon onbehandeld stormwater van verharde oppervlakken en daken, via rioleringssystemen, en in waterwegen. Dit veroorzaakt niet alleen verontreinigingsproblemen (omdat verontreinigende stoffen van het land in rivieren, meren en oceanen worden gespoeld), maar vermindert ook de hoeveelheid regenwater die in de aarde terugvloeit om de grondwatervoorraden aan te vullen. Het gebruik van groene infrastructuur – waaronder groene daken, boomaanplant, regentuinen, regentonnen, reservoirs en waterdoorlatende bestrating – kan de watervoorziening aanzienlijk vergroten. Alleen al het opvangen van regenwater in Zuid-Californië en de San Francisco Bay-regio kan de jaarlijkse watervoorraad met zo’n 205 miljard gallon doen toenemen.
Besparing en efficiënt watergebruik in de landbouw
De landbouw is de grootste verbruiker van het beschikbare zoetwater op aarde, goed voor 70 procent van de onttrekkingen wereldwijd. Strategieën voor een beter waterbeheer in de landbouwsector zijn gericht op een grotere waterefficiëntie en een lager verbruik. Daartoe behoren verbeterde irrigatietechnieken, zoals overstappen van irrigatie met overstromingswater op druppelirrigatie, waardoor het waterverbruik alleen al met ongeveer 20 procent kan worden verminderd, en een nauwkeuriger irrigatieplanning om de hoeveelheid water die in de verschillende groeistadia van gewassen wordt gebruikt, aan te passen. Ondertussen helpen vruchtwisseling, no-till landbouw (een methode om gewassen te telen met minimale verstoring van de bodem), en het gebruik van covergewassen bij het opbouwen van een gezonde bodem, waardoor de grond op zijn beurt meer water kan absorberen en vasthouden. Als alleen al op de helft van de grond waarop maïs en sojabonen worden verbouwd in 10 van Amerika’s meest producerende landbouwstaten covergewassen zouden worden gebruikt, zou de bodem elk jaar maar liefst een triljoen gallon water kunnen vasthouden.
Stop Klimaatverandering, Red Levens
Science Spotlight
Een nieuwe studie toont aan dat droogte niet langer een periodieke crisis is, maar een voorbode van de dingen die komen gaan.
Southeast Dispatch
Terwijl de droogte het zuidoosten teistert, verhitten de ruzies tussen staten over de rivier de Tennessee (en de Chattahoochee . . . en de Flint . . . en de Apalachicola).
Western Dispatch
Geconfronteerd met slinkende zoetwatervoorraden is de stad bereid om te stoppen met het dumpen van miljoenen liters in de Stille Oceaan – en om het voorbeeld van Orange County te volgen.
onEarth Story
Model, acteur en ontwerper Luka Sabbat kan zowat alles er goed uit laten zien, zelfs een luchtmasker. Ziehier de toekomst van de mode.
Q&A
Sleuvengravers en cementtrucks? Probeer bomen en regenwaterreservoirs. Stadsplanners in het hele land realiseren zich dat groene infrastructuur de sleutel is tot klimaatbestendigheid.
NRDC in Actie
Jarenlang konden staten de opwarming van de aarde negeren bij het maken van hun plannen voor de voorbereiding op rampen.
Western Dispatch
Het grootste deel van de watervoorziening van de staat wordt opgeslokt door landbouwbedrijven, maar de details zijn onduidelijk. De meeste van de grootste irrigatiedistricten geven niet aan hoeveel water ze aan de boeren hebben geleverd.
onEarth Story
Als je dacht dat de droogte in Californië erg was (en dat is het ook), kijk dan eens naar wat er in het zuidoosten van Brazilië gebeurt.
onEarth Story
Een nieuwe studie laat zien hoe de klimaatverandering de droogte in Californië verergert.
Leidraad
Gemaaide grasvelden bedekken in Amerika tot 50 miljoen hectare land. Maar een nieuwe, niet-maaiende beweging daagt deze conformiteit uit – en helpt het milieu.
Persoonlijke actie
Als je al deze eenvoudige tips opvolgt, voorkom je verspilling van honderden liters per dag.
Op locatie
Bedekkende gewassen, een eeuwenoude landbouwstrategie, kunnen helpen de gezondheid van de bodem te verbeteren, waterbronnen te beschermen en akkers te creëren die beter bestand zijn tegen de klimaatverandering.
Midwest Dispatch
De wetgevers van de staat hebben gesneden in de financiering van het Leopold Center for Sustainable Agriculture, waardoor boeren op het platteland in de steek zijn gelaten.
Onze rivieren, reservoirs, meren en zeeën verdrinken in chemicaliën, afval, plastic en andere vervuilende stoffen. Dit is waarom, en wat u kunt doen om te helpen.
onEarth Story
Vijf van Amerika’s ergste.
Uitleg
Kort antwoord: Ja. Zelfs een schijnbaar geringe gemiddelde temperatuurstijging is genoeg om een dramatische transformatie van onze planeet te veroorzaken.