“De meeste mensen begrijpen intuïtief dat het beter is om te voorkomen dat iets ergs gebeurt – kanker, auto-ongelukken, enz. –
Als we weten dat er dingen zijn die we kunnen doen om te voorkomen dat mensen dakloos worden, hoe kunnen we dan wachten? Een einde maken aan dakloosheid betekent samenwerken om ervoor te zorgen dat mensen snel, veilig en adequaat worden gehuisvest en ondersteund.
Sinds meer dan twee decennia zijn noodvoorzieningen in de vorm van gaarkeukens en opvangcentra de dominante reactie op dakloosheid. Hoewel deze diensten belangrijk zijn om in de onmiddellijke behoeften van mensen te voorzien, hebben ze niet het effect dat ze dakloosheid verminderen en beëindigen. In feite kunnen deze reacties mensen in dakloosheid gevangen houden en het zeer moeilijk maken om veilig en veilig gehuisvest te raken.
In het afgelopen decennium zijn het beleid en de praktijken in Canada begonnen te verschuiven van het beheren van dakloosheid naar het vinden van oplossingen. Een nieuwe richting: A Framework for Homelessness Prevention “biedt een startpunt voor een nationaal gesprek over hoe we op een andere manier kunnen reageren op dakloosheid; een waarbij we ook proberen de voordeur te sluiten”. Het kader brengt het bewijsmateriaal in kaart om dakloosheid te voorkomen voordat het begint, of om mensen snel uit de dakloosheid te halen, door mensen onmiddellijk toegang tot huisvesting te bieden. Uiteindelijk zijn preventie-inspanningen de sleutel tot het beëindigen van dakloosheid.
Wat is dakloosheidspreventie?
Huisloosheidspreventie-initiatieven werken om ervoor te zorgen dat mensen niet dakloos worden. Het bestaat uit beleid en strategieën die dakloosheid op structureel en systemisch niveau beïnvloeden, maar ook uit vroegtijdige interventies die gericht zijn op individuele en situationele factoren.
Het preventiemodel voor de volksgezondheid, dat in de jaren veertig is ontwikkeld door Leavell en Clark, is een nuttige manier om na te denken over hoe preventie werkt. Dit model is gebruikt in de gezondheidszorg en gezondheidsbevordering om kanker, diabetes, beroertes en roken te voorkomen, om er maar een paar te noemen. Later werd het aangepast om maatschappelijke problemen te voorkomen, zoals misdaad en geweld. Evenzo past het Raamwerk het volksgezondheidsmodel aan als leidraad bij de implementatie van dak- en thuisloosheidspreventie.
Wat proberen we te voorkomen?
Het is van cruciaal belang dat we de verschillende complexe en onderling samenhangende oorzaken van dakloosheid begrijpen, zodat we wetgeving, beleid en praktijken op de juiste manier kunnen sturen. De oorzaken van dakloosheid kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën:
- Structurele factoren, zoals economische en maatschappelijke kwesties die van invloed zijn op kansen, omgevingen en resultaten voor individuen. Dit omvat armoede, discriminatie, gebrek aan betaalbare huisvesting, en de impact van het kolonialisme op inheemse volkeren.
- Systeemfalen, waarbij systemen van ondersteuning niet adequaat worden geleverd. Belemmeringen bij de toegang tot publieke systemen (gezondheidszorg, sociale diensten en juridische ondersteuning), en mislukte overgangen van door de overheid gefinancierde instellingen (kinderwelzijn, ziekenhuizen en correcties) zijn voorbeelden van systeemfalen.
- Individuele en relationele factoren, waarbij persoonlijke omstandigheden, zoals crises (zoals plotselinge werkloosheid of een huisbrand), geestelijke gezondheid en verslaving, onzekerheid over huisvesting, en interpersoonlijk geweld, kunnen leiden tot dakloosheid.
Wie is verantwoordelijk?
Om dakloosheid succesvol te voorkomen, moeten verschillende sectoren verantwoordelijkheid nemen en samenwerken. De daklozensector, zoals non-profitorganisaties, wordt vaak gezien als de enige verantwoordelijke voor dakloosheid. Maar om dakloosheid daadwerkelijk te voorkomen, hebben we andere systemen nodig om mensen te bereiken en te ondersteunen voordat ze in een crisis belanden. Sectoren als de gezondheidszorg, justitie, kinderbescherming, huisvesting en onderwijs spelen allemaal een belangrijke rol bij de stabiliteit van huisvesting.
Strategieën ter voorkoming van dakloosheid omvatten meerdere systemen en alle vormen van overheid, en samenwerking tussen verschillende departementen en instellingen om de oorzaken van dakloosheid aan te pakken.
Preventie werkt
Onderzoek naar de preventie van dakloosheid toont aan dat preventiestrategieën erin slagen dakloosheid terug te dringen. Zo bleek uit de evaluatie van Pawson van preventiestrategieën in Schotland dat ondersteuning van huurders, zoals verhuurdersbemiddeling, huisvestingsadvies en gezinsbemiddeling, in hoge mate bijdroeg aan een daling van het aantal huisuitzettingen. Verder blijkt uit onderzoek dat ontslagplanning en overgangssteun vanuit psychiatrische ziekenhuizen, penitentiaire inrichtingen en opvanghuizen effectief zijn als preventiestrategieën tegen dakloosheid.
Er is ook onderzoek gericht op specifieke bevolkingsgroepen waarin essentiële preventieve benaderingen worden uitgewerkt, zoals vrouwen die te maken hebben met intiem partnergeweld, en op school gebaseerde vroege interventiestrategieën voor jongeren, zoals Host Homes in het Verenigd Koninkrijk en het Reconnect Program en Geelong Project in Australië. Het Geelong-project wordt momenteel aangepast aan de Canadese context via het Upstream Project.
Het is de moeite waard
In plaats van voortdurend te investeren in kortetermijnoplossingen, is het zinvoller om mensen die dakloos zijn te helpen toegang te krijgen tot adequate, betaalbare en veilige huisvesting. Dakloosheid kost de Canadese economie jaarlijks ten minste 7,01 miljard dollar. Om dit in perspectief te plaatsen, volgens de Blueprint to End Homelessness van het Wellesley Institute: “de gemiddelde maandelijkse kosten van het huisvesten van mensen terwijl ze dakloos zijn, bedragen $1.932 voor een opvangbed, $4.333 voor een provinciale gevangenis, of $10.900 voor een ziekenhuisbed. Dit kan worden vergeleken met de gemiddelde maandelijkse kosten voor de stad Toronto voor huursupplementen ($701) of sociale huisvesting ($199,92)”.
Huisloosheid voorkomen is kosteneffectief. Uit onderzoek blijkt dat preventieve maatregelen de overheidskosten voor de aanpak van dakloosheid kunnen terugbrengen van 56.000 dollar per persoon per jaar, tot 14.924 dollar. De totale besparing aan overheidsuitgaven zou bijna 600 miljoen dollar kunnen bedragen als 40.000 mensen een jaar lang niet dakloos zouden worden.
Het is een mensenrecht
Het is niet alleen financieel zinvol om dakloosheid te voorkomen; een betaalbaar, veilig en adequaat huis is ook een mensenrecht. Veel regeringen, waaronder Canada, hebben internationale verdragen en convenanten ondertekend waarin toegang tot huisvesting als een mensenrecht wordt omschreven. Het Internationaal Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten (ICESCR) stelt bijvoorbeeld dat alle ondertekenende staten “het recht van een ieder op een behoorlijke levensstandaard voor zichzelf en zijn gezin, met inbegrip van voldoende voedsel, kleding en huisvesting, en op de voortdurende verbetering van de levensomstandigheden” moeten erkennen.