Karakter van de stad
Athene, met zijn hoge gebouwen en eigentijdse winkels, is de eerste Europese stad wanneer men hem benadert vanuit het Midden-Oosten. Vanuit het westen, elders in Europa, valt de bezoeker de invloed van het Oosten op in het eten, de muziek en het drukke straatleven – misschien overblijfselen van een tijd waarin Athene onder het juk van de Ottomaanse overheersing was afgesneden van de Europese samenleving. Toch is het verkeerd te zeggen dat Athene een mengeling van Oost en West is: het is Grieks en, meer in het bijzonder, Atheens. De stad heeft immers duizenden jaren geleden de westerse beschaving gevoed. Tot op de dag van vandaag staat Athene op het wereldtoneel.
© Boyce Fitzgerald/iStock.com
In 2004 kwam de wereld naar de stad voor de Olympische Spelen, die Athene een drastische metamorfose gaven. Naast de bouw van een groot aantal nieuwe sportstadions en -faciliteiten (waaronder een stadion ontworpen door Santiago Calatrava), ondernam Athene grootschalige verbeteringen aan de vervoersinfrastructuur, waaronder een drastische uitbreiding van het openbaar vervoer en de bouw van een nieuwe internationale luchthaven.
Zo’n drie eeuwen na de dood van Pericles (429 v.Chr.), begonnen de Atheners aan een periode van slavernij die bijna 2000 jaar zou duren. De stad werd in 1833 bevrijd, en in de daaropvolgende 170 jaar was zij het toneel van meer dan een dozijn revoluties, nog een brutale buitenlandse bezetting, en een burgeroorlog met een bijzondere wreedheid. Deze lange geschiedenis van hartstocht en lijden heeft een aanzienlijke invloed gehad op het Atheense karakter. De kern van dat karakter is een onverbiddelijke wil om te overleven, gesteund door een diep gevoel van trouw (vooral aan de familie) en patriottisme. De Grieks-orthodoxe kerk, die wordt geleid door een synode die in Athene zetelt, was een belangrijke kracht in het levend houden van de Griekse taal, traditie en literatuur toen zulke dingen verboden waren, en de meeste mensen steunen haar nog steeds.
De millennia van onderdrukking hebben de Atheners niet in stompzinnige dwaasheid gedreven, maar hebben hun geestigheid aangescherpt en hen taai maar soepel gemaakt, terwijl eeuwen van ontbering alleen hun warmte en edelmoedigheid hebben behouden. De lange mondelinge traditie, die zelfs onder de indringer levend is gebleven, heeft de smaak voor rijke gesprekken weerspiegeld en gestimuleerd. Natuurlijk leidt de poëtische impuls om een goed verhaal beter te maken tot aanzienlijke overdrijving in de dagelijkse conversatie, passend bij een ijdelheid die gepaard gaat met een scherp gevoel voor persoonlijke en familie-eer en het verwennen van kinderen. Ook de helden uit de oudheid waren ijdel, zowel over zichzelf als over hun eer, en schepten op over hoe ze de vijand te slim af waren als over hoe ze hem te slim af waren.