Een grillig beest ongeveer zo groot als een Labrador retriever met een lange nek en een lange staart kan ’s werelds vroegst bekende dinosaurus zijn, zeggen onderzoekers die gefossiliseerde botten hebben geanalyseerd die in de jaren dertig in Tanzania zijn ontdekt.
Nu Nyasasaurus parringtoni genoemd, zou de dinosaurus op een andere Aarde hebben gelopen dan vandaag. Hij leefde tussen 240 en 245 miljoen jaar geleden, toen de continenten van de planeet nog aan elkaar werden genaaid tot de landmassa Pangaea. Tanzania zou deel hebben uitgemaakt van het zuidelijke uiteinde van Pangaea, waartoe ook Afrika, Zuid-Amerika, Antarctica en Australië behoorden.
Hij stond waarschijnlijk rechtop, was 2 tot 3 meter lang, 1 meter bij de heup, en woog tussen de 20 en 60 kilo.
“Als de Nyasasaurus parringtoni niet de vroegste dinosaurus is, dan is het wel de meest nabije verwant die tot nu toe is gevonden,” aldus hoofdonderzoeker Sterling Nesbitt, een postdoctoraal biologie-onderzoeker aan de Universiteit van Washington.
De bevindingen, die online zijn gezet op 5 dec. in het tijdschrift Biology Letters, brengen de dinosauruslijn 10 miljoen tot 15 miljoen jaar verder terug dan tot nu toe bekend was, helemaal tot in het Midden-Trias, dat duurde van ongeveer 245 miljoen tot 228 miljoen jaar geleden.
Datering van een dinosaurus
De studie is gebaseerd op ogenschijnlijk weinig botten – een opperarmbeen en zes wervels – hoewel Nesbitt erop wees dat veel van wat we weten over dinosaurussen afkomstig is van een vergelijkbaar aantal fossielen. Slechts enkele dinosaurussen worden opgegraven met bijna complete skeletten, a la museum pronkstukken.
Voor hun studie moesten de onderzoekers vaststellen of de botten inderdaad van een dinosaurus waren en hoe lang geleden het beest geleefd zou hebben.
Ze dateerden de fossielen op basis van de gesteentelaag waarin ze werden gevonden en de leeftijden van de lagen erboven en eronder (in de loop van de tijd stapelen lagen sediment zich op de resten op, waardoor een verticale plak een soort tijdlijn naar het verleden wordt).
Ze keken ook naar de leeftijden van gesteentelagen met soortgelijke dierlijke resten die over de hele wereld werden gevonden.
Over de vraag of het beest een dinosaurus is, zijn verschillende aanwijzingen voor het bestaan ervan. Zo groeiden dinosaurussen snel, en een dwarsdoorsnede van het opperarmbeen suggereert dat het botweefsel lukraak werd neergelegd, een teken van snelle groei.
“We kunnen aan het botweefsel zien dat Nyasasaurus veel botcellen en bloedvaten had,” zei co-auteur Sarah Werning van de Universiteit van Californië, Berkeley, die de botanalyse deed. “
Het bot van de bovenarm heeft ook een duidelijk vergrote kam die als aanhechtingsplaats voor de armspieren zou hebben gediend.
“Het is een soort schouderspier of het equivalent daarvan bij een dinosaurus,” vertelde Nesbitt aan LiveScience, en voegde eraan toe dat “vroege dinosauriërs de enige groep zijn die dit kenmerk hebben.”
Vertebratenpaleontoloog en geoloog Hans-Dieter Sues, die niet bij het onderzoek betrokken was, is het eens met de datering en het dinosauruslabel dat aan de overblijfselen is gehangen. “Ik zag de botten voor het eerst in de jaren 1970 toen wijlen Alan Charig (een van de co-auteurs) ze aan mij liet zien,” vertelde Sues, van het National Museum of Natural History in Washington, D.C., LiveScience in een e-mail. Op dat moment wilde geen van zijn collega’s accepteren dat dinosaurussen zo vroeg in de geologische geschiedenis waren verschenen.”
Sues voegde eraan toe dat er meer, completere overblijfselen nodig zijn om de verwantschap tussen Nyasasaurus en andere dinosaurussen te bevestigen.
Beantwoording van een oude vraag
Paleontologen hebben ongeveer 150 jaar lang gesuggereerd dat dinosauriërs in het Midden-Trias bestonden, omdat de oudste fossielen van dinosauriërs in het Laat-Trias passen. Dat bewijsmateriaal is echter met veel onzekerheid omgeven, omdat de conclusies alleen gebaseerd zijn op voetafdrukken van dinosauriërs of op zeer fragmentarische fossielen. Voetafdrukken kunnen in dit geval lastig te interpreteren zijn, omdat andere dieren die destijds op aarde rondliepen soortgelijke voetafdrukken zouden hebben gemaakt.
“Vóór deze vondst waren alle oudste dinosaurussen allemaal even oud, afkomstig van dezelfde plaats in Argentinië, en die sedimenten zijn ongeveer 230 miljoen jaar oud . Dus dit duwt de dinosauruslijn of de dichtste verwant aan dinosaurussen helemaal terug naar het Midden-Trias,” zei Nesbitt tijdens een telefonisch interview. “Dit is ons beste bewijs voor een dinosaurus uit het Midden-Trias.
Naast het terugschuiven van de tijdlijn voor dinosaurussen, onthult het onderzoek volgens Nesbitt ook hoe dinosaurussen op aarde zijn ontstaan. In plaats van te ontwaken op de planeet als de dominante beesten tijdens hun hoogtijdagen in het Jura en Krijt, hebben de dinosauriërs geleidelijk hun heerschappij opgebouwd.
“Ze waren een unieke groep, maar ze zijn niet meteen geëvolueerd en hebben niet meteen de ecosystemen op aarde overgenomen,” zei Nesbitt. “Het meeste van wat we in musea zien is uit het Jura en Krijt, toen ze wel domineerden – bij hun oorsprong waren ze gewoon een deel van de straling van Archosauriërs,” of de dominante landdieren tijdens het Trias, waartoe ook dinosauriërs, krokodillen en hun verwanten behoorden.
Nesbitt hoopt dat de ontdekking andere paleontologen die in gesteenten uit het Midden-Trias graven, zal aanmoedigen om op zoek te gaan naar dinosaurussen – fossielen, wel te verstaan.
Volg LiveScience op Twitter @livescience. We zijn ook op Facebook & Google+.
Recent nieuws