25 kunstgeschiedenistermen om je te helpen een kunstwerk vaardig te beschrijven

Zoals elk creatief vakgebied heeft ook kunstgeschiedenis zijn eigen taal. Hoewel deze realiteit overweldigend kan zijn voor aspirant-kunsthistorici, kan het hebben van een handige woordenlijst van kunsttermen het analyseren van een kunstwerk een stuk minder intimiderend maken.

In deze lijst vind je 25 woorden die je helpen om met gemak over kunst te discussiëren. Van algemene begrippen, zoals penseelvoering en compositie, tot specifieke technieken, zoals chiaroscuro en trompe l’oeil, dit arsenaal aan kunsttermen biedt alles wat je nodig hebt om het meeste uit je volgende museumbezoek te halen.

Analyseer kunst als een professional met deze woordenlijst kunstgeschiedenis.

Abstract

Brekend met de figuratieve representatie van objecten, herinterpreteert abstracte kunst beeldtaal als een studie naar de relatie tussen vorm, vorm, kleur en lijn. Abstractie vindt plaats op een continuüm, met inbegrip van de gebroken-maar-herkenbare vormen van het kubisme en de totaal niet-picturale aard van het abstract expressionisme.

Assemblage

Deze artistieke vorm of medium maakt gebruik van een mix van materialen die drie-dimensionale lagen creëren van een vaste basis. Het gebruik van verschillende materialen maakt het vergelijkbaar met collage, maar dan in een driedimensionale vorm. Assemblage vindt zijn oorsprong in het kubisme en het werk van kunstenaars als Man Ray en Vladimir Tatlin, die vaak gebruik maakten van gevonden voorwerpen in hun kunstwerken.

Avant-garde

De Franse term avant-garde betekent letterlijk “voorhoede”, maar wordt gebruikt om kunstwerken, bewegingen of kunstenaars te beschrijven die experimenteel en vooruitstrevend zijn.

Borstelwerk

Borstelwerk verwijst naar de manier waarop een schilder verf aanbrengt op een oppervlak. Het wordt doorgaans gekenmerkt door de grootte, de textuur en de precisie van de streken. Penseelstreken kunnen bijvoorbeeld worden omschreven als “strak” of “los”, afhankelijk van hoe zichtbaar ze zijn met het blote oog.

Chiaroscuro

Italiaans voor “licht-donker”, chiaroscuro is het gebruik van sterke contrasten tussen helderheid en schaduw om een gevoel van volume en dimensionaliteit te bereiken. Deze unieke techniek werd ontwikkeld tijdens de Italiaanse Renaissance door Leonard da Vinci, de Barok door Caravaggio, en de Nederlandse Gouden Eeuw door Rembrandt.

Compositie

De compositie van een kunstwerk is de manier waarop de visuele elementen zijn gerangschikt, vooral in relatie tot elkaar.

Conceptueel

Deze 20e-eeuwse kunstvorm ontwikkelde zich in de jaren zestig, toen kunstenaars ideeën en concepten begonnen te benadrukken boven het eindproduct. Conceptuele kunst breekt met alle standaardregels en kan elke vorm aannemen, van beeldhouw- en schilderkunst tot happenings en performances.

Contour

Als de omtrek van iets, is de contour een van de bouwstenen van het tekenen. Het gebruik van verschillende contourlijnen kan de manier waarop een kunstwerk eruit ziet drastisch veranderen en is het duidelijkst in de lijnkunst. De Dans van Henri Matisse is slechts één voorbeeld van een kunstwerk dat bekend staat om zijn duidelijke contouren.

Contrapposto

In de beeldhouwkunst is contrapposto (“tegengesteld” in het Italiaans) een asymmetrische houding waarbij het grootste deel van het gewicht van een figuur op één voet wordt verdeeld. Dit resulteert in een realistische houding, zoals beroemd is in Michelangelo’s David-beeld.

Figuratief

Een kunstwerk wordt als figuratief beschouwd wanneer het een representatief onderwerp betreft.

Voorgrond

De voorgrond van een kunstwerk is het deel van de compositie dat zich het dichtst bij de toeschouwer bevindt. Het is meestal te onderscheiden van de achtergrond, die verder weg lijkt te zijn.

Voorgrondverkorting

Voorgrondverkorting is een techniek waarbij een kunstenaar het perspectief vervormt om een illusie van diepte op te roepen. Onderwerpen die worden ingekort lijken zich vaak terug te trekken in het beeldvlak.

Genre

Een genre verwijst naar een soort kunst (meestal schilderkunst). Voorbeelden van genres zijn landschap en stilleven.

Iconografie

Iconografie verwijst naar het onderwerp, of de beelden, die worden gebruikt om betekenis over te brengen of een boodschap over te brengen in een kunstwerk.

Impasto

Dit Italiaanse woord voor “mengsel” verwijst naar dikke lagen verf die worden gebruikt om textuur te creëren. Hoewel het voor het eerst werd gebruikt door Venetiaanse schilders tijdens de Italiaanse Renaissance, werd het pas echt populair in de 19e eeuw. De beroemde landschapschilder J.M.W. Turner gebruikte impasto om kleurlagen en dramatiek in zijn werk op te bouwen. Schilders gebruiken vaak paletmessen voor deze techniek, die bedoeld is om hun talent voor het manipuleren van hun gekozen medium te benadrukken.

Medium

Een medium is het materiaal dat wordt gebruikt om kunst te maken. Voorbeelden van mediums zijn aquarelverf, olieverf, pastel, marmer, en houtskool.

Modern

Als stroming verwijst de term “modern” naar kunst gemaakt tussen het begin van het impressionisme en de popart, die de hedendaagse kunst inluidde. Op een meer algemene schaal kan “modern” echter ook betekenen actueel of cutting-edge.

Motief

In de beeldende kunst is een motief een element van de iconografie. In schilderijen kan een motief verwijzen naar elk picturaal kenmerk van de compositie. In de decoratieve kunsten en de architectuur verwijst het vaak naar een herkenbaar symbool dat zich herhaalt.

Narratief

Narratief, in termen van kunstgeschiedenis, is de visuele vertelling die plaatsvindt binnen een kunstwerk. Hoewel niet elk kunstwerk een duidelijk verhaal heeft, vraagt verhalende kunst schilders en beeldhouwers om visuele aanwijzingen te gebruiken om de kijker door een reeks gebeurtenissen te leiden.

Pentimento

Pentimento (“inkeer” in het Italiaans) verwijst naar de aanwezigheid van bewijs dat een kunstenaar over een eerder weergegeven onderwerp heeft geschilderd. In De oude gitarist van Pablo Picasso, bijvoorbeeld, is de vage omtrek van het gezicht van een vrouw zichtbaar onder de laatste penseelstreken.

Perspectief

Perspectief is de weergave van 3-dimensionale diepte en ruimte op een plat vlak. Er zijn twee hoofdtypen perspectief: lineair en atmosferisch. Lineair perspectief maakt gebruik van kruisende lijnen en verdwijnpunten om objecten ver weg te laten lijken. Volgens Leonardo da Vinci in A Treatise on Painting, illustreert atmosferisch perspectief daarentegen het idee dat “kleuren zwakker worden in verhouding tot hun afstand tot de persoon die ernaar kijkt” door tonale veranderingen.

Schaal

Schaal verwijst naar de grootte van een object in verhouding tot een ander. Vaak, zoals in het geval van schilderijen op grote schaal, is deze vergelijking gebaseerd op de werkelijke grootte van het afgebeelde object.

Sfumato

Doorgaans geassocieerd met de schilderijen van Leonardo da Vinci, is sfumato (afgeleid van fumo of “rook” in het Italiaans) een methode van arcering en kleurmenging die een zachte, “rokerige” waas oproept. Deze techniek is duidelijk te zien in de wazige achtergrond en de zacht gedefinieerde gelaatstrekken van de Mona Lisa.

Stijl

De stijl van een kunstwerk is een classificatie van zijn visuele verschijning. Vaak wordt de stijl gekarakteriseerd volgens de kenmerkende esthetische benadering van een individuele kunstenaar, kunststroming, periode of cultuur.

Toon

Toon verwijst naar de lichtheid of donkerheid van een bepaalde kleur.

Trompe l’oeil

In het Frans betekent trompe l’oeil “het oog bedriegen”. Het is een techniek die optische illusies van driedimensionaliteit creëert door opvallende levensechte beelden te gebruiken.

Nu je de basisbegrippen onder de knie hebt, kun je kunstgeschiedenis 101 onder de knie krijgen met deze onmisbare kunstgeschiedenisboeken.