Het is weer Nobelprijstijd.
Het Nobelcomité heeft de hele week prijswinnaars bekend gemaakt op gebieden als scheikunde, natuurkunde en geneeskunde. Maar ze bewaren het beste, of in ieder geval het bekendste, voor het laatst.
De Nobelprijs voor de Vrede, die wordt toegekend aan “de persoon die het meeste of het beste werk heeft verricht” om internationale samenwerking te vergemakkelijken, conflicten te verminderen en internationale vrede te bevorderen, wordt op 6 oktober bekendgemaakt.
Tot de favorieten van dit jaar behoren Angela Merkel, Paus Franciscus en de groep vrijwillige humanitaire hulpverleners in Syrië die bekend staan als de Witte Helmen, meldt Time.
In afwachting van de onthulling van vrijdag blikte Global Citizen terug op Nobelprijswinnaars en hun prestaties.
Bertha von Suttner (1905)
Afbeelding van Getty Images
Suttner was de eerste vrouw aan wie de Vredesprijs werd toegekend, slechts vier jaar nadat de prijs was ingesteld. Ze was een prominente figuur in de Oostenrijkse vredesbeweging, soms ook wel de “generalissimo van de vredesbeweging” genoemd, en een schrijfster.
Maar misschien nog wel belangrijker, Suttner was de inspiratiebron voor de Nobelprijs voor de Vrede zelf.
De naamgever en bedenker van de prijzen, Alfred Nobel, was een Zweedse chemicus die dynamiet uitvond en meerdere wapenbedrijven bezat. En voor een korte tijd werkte Suttner als zijn secretaris in Parijs. Suttner keerde terug naar Oostenrijk, maar de twee bleven bevriend en Suttner beloofde Nobel te schrijven over de vorderingen van de vredesbeweging en hem te overtuigen van de effectiviteit ervan. Een jaar later liet Nobel Suttner in een brief weten dat hij hoopte een vredesprijs te kunnen instellen.
Het Internationale Comité van het Rode Kruis (1917, 1944, 1963)
Oorlog heeft miljoenen mensen uit hun huizen verdreven. Velen keren nooit meer terug.https://t.co/LS36iWocJWpic.twitter.com/wnlFUERl6q
– ICRC (@ICRC) October 3, 2017
De eerste Nobelprijs voor de Vrede ooit werd toegekend aan de Henry Dunant, de oprichter van het Internationale Comité van het Rode Kruis. Maar het ICRC zelf heeft de prijs drie afzonderlijke keren gekregen als erkenning voor zijn onpartijdige humanitaire reacties op verschillende conflicten.
Het won zijn eerste Nobelprijs voor de Vrede 100 jaar geleden, in 1917, voor zijn reactie op WO I, en kreeg de prijs opnieuw na WO II.
Toen de organisatie werd opgericht, richtte het zich op het bieden van onpartijdige behandeling aan gewonde soldaten, maar vandaag behandelt het zowel gewonde soldaten in als slachtoffers van gewapende conflicten, ongeacht voor welke kant ze vechten. Aanvallen op het ICRC tijdens conflicten kunnen als oorlogsmisdaden worden beschouwd.
De Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (1954, 1981)
De Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR), ook bekend als de VN-vluchtelingenorganisatie, is de organisatie die humanitaire hulp verleent aan vluchtelingen, asielzoekers en onder dwang verdrevenen.
In 1954 kreeg de UNHCR de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn hulpwerk in Europa na de Tweede Wereldoorlog. UNHCR zette haar missie van het beschermen van vluchtelingen en staatlozen en het verlenen van humanitaire hulp voort in de decennia na het winnen van de prijs – en doet dat nog steeds. In de jaren zeventig werkte de organisatie met Griekse en Turkse vluchtelingen uit Cyprus, asielzoekers uit Vietnam en mensen die op de vlucht waren voor de Rode Khmer in Cambodja, en kreeg uiteindelijk in 1981 voor de tweede keer de Nobelprijs voor de Vrede.
Lees meer: Dit zijn 5 redenen waarom mensen vluchteling worden
Martin Luther King Jr. (1964)
Na de gebeurtenissen van dit weekend in Charlottesville, Virginia, hebben we gekeken naar citaten van leiders die een vredesboodschap verkondigden. We zullen deze boodschappen de hele week delen, en u kunt meer lezen op GlobalCitizen.org. (📷: Library of Congress)
De Amerikaanse burgerrechtenactivist Martin Luther King, Jr. was net 35 jaar oud toen hij de felbegeerde prijs won – op dat moment was hij de jongste ontvanger ooit van de prijs – voor zijn geweldloze verzetsbeweging tegen rassendiscriminatie.
Toen King de prijs kreeg, merkte hij op dat zijn beweging “nog niet de vrede en broederschap heeft gewonnen die de essentie is van de Nobelprijs,” maar hij accepteerde de prijs als een erkenning van geweldloosheid als de beste benadering om een einde te maken aan onderdrukking en gewelddadige discriminatie.
“Ik accepteer de Nobelprijs voor de Vrede op een moment dat 22 miljoen negers van de Verenigde Staten van Amerika verwikkeld zijn in een creatieve strijd om een einde te maken aan de lange nacht van raciale onrechtvaardigheid,” zei hij. “Ik aanvaard deze prijs namens een burgerrechtenbeweging die vastberaden en met een majestueuze minachting voor risico en gevaar op weg is naar een heerschappij van vrijheid en een regel van rechtvaardigheid.”
Lees meer: MLK, Jr, vandaag 49 jaar geleden neergeschoten: ‘I Still Have Faith in the Future’
René Cassin (1968)
Embed from Getty Images
De Franse advocaat en rechter René Cassin was verre van een begrip, maar zijn bijdragen aan de mensenrechten en de internationale vrede zijn bijna ongeëvenaard. Cassin was de voornaamste auteur van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, die algemeen wordt beschouwd als het fundament van alle internationale mensenrechtenwetten en -verdragen.
Desmond Tutu (1984)
Ik zal me blijven uitspreken voor gerechtigheid… als ik zou stoppen, zou ik dat beschouwen als een verloochening van God, en sterven aan een gebroken geest.
– DesmondTutu Official (@TheDesmondTutu) May 3, 2016
Desmond Tutu en de anti-apartheidsbeweging waartoe hij behoorde, hadden hun doelen nog niet bereikt toen hij de Nobelprijs voor de Vrede kreeg. Maar net als in het jaar dat Martin Luther King jr. de prijs kreeg, wilde het comité de aandacht vestigen op Tutu’s geweldloze aanpak in de strijd tegen de apartheid.
Nauwelijks tien jaar later won Nelson Mandela de Nobelprijs voor de Vrede voor het beëindigen van de apartheid in Zuid-Afrika.
Tutu is zijn platform als Nobelprijswinnaar blijven gebruiken voor goede doelen. Eerder dit jaar riepen Tutu en negen andere Nobelprijswinnaars de koning van Saoedi-Arabië op om de executie van 14 jongeren te stoppen. En vorige maand nog drong hij er bij zijn collega Nobelprijswinnaar Aung San Suu Kyi op aan haar stilzwijgen over de Rohingya-crisis in Myanmar te doorbreken.
Aung San Suu Kyi (1991)
Embed from Getty Images
Aung San Suu Kyi kreeg de Nobelprijs voor de Vrede voor haar “geweldloze strijd voor democratie en mensenrechten” onder het onderdrukkende militaire regime van Myanmar. Ze kreeg de eer in 1991, toen ze al twee jaar onder huisarrest stond. Ze zou pas over vier jaar worden vrijgelaten, en zelfs toen was haar vrijheid van korte duur. Gedurende de volgende 15 jaar werd Suu Kyi met tussenpozen onder huisarrest geplaatst.
Tijdens haar jaren onder huisarrest en onder het wakend oog van het leger, bleef Suu Kyi pleiten voor democratie in haar land.
Heden ten dage is Suu Kyi de de facto leider van Myanmar, en tot voor kort werd zij gezien als een voorvechter van democratie en mensenrechten in de regio. Maar haar weigering om het aanhoudende geweld tegen de Rohingya-moslims in haar land krachtig te veroordelen heeft internationale kritiek uitgelokt.
Lees meer: Myanmar’s Rohingya Crisis: Everything You Need to Know
Haar collega Nobelprijswinnaars, Desmond Tutu en de Dalai Lama hebben haar aangespoord om actie te ondernemen. Veel mensen hebben ook opgeroepen tot het intrekken van haar Vredesprijs, maar het Nobelcomité zegt dat er geen mechanisme is om toekenningen in te trekken.
Liu Xiaobo (2010)
Embed from Getty Images
Na vele tientallen jaren te hebben gevochten voor democratie in communistisch China, kreeg Liu Xiaobo de Nobelprijs voor de Vrede “voor zijn lange en geweldloze strijd voor fundamentele mensenrechten.”
Hij stierf in juli 2017 aan kanker, waarmee hij de tweede Vredesprijswinnaar werd die stierf in gevangenschap van zijn onderdrukkers – de eerste was Carl von Ossietzky die stierf in gevangenschap van de Gestapo.
Liu was een schrijver en een dichter die als bezoekend geleerde in New York woonde toen de Tiananmen Square-beweging in 1989 begon, volgens NPR. Hij vloog terug naar Beijing om zich aan te sluiten bij de protesten op het plein, wat uiteindelijk leidde tot zijn eerste arrestatie.
Liu zat de volgende tweeënhalve decennia met tussenpozen in de gevangenis, onder meer in 2010, toen hij de Nobelprijs voor de Vrede kreeg. Bij de prijsuitreiking stond een lege stoel in de plaats van Liu, en de verklaring die hij tijdens zijn proces in China niet mocht voorlezen, werd zijn Nobellezing.
Ellen Johnson Sirleaf, Leymah Gbowee, Tawakkol Karman (2011)
Embed from Getty Images
Deze drie machtige vrouwen wonnen in 2011 gezamenlijk de Nobelprijs voor de Vrede “voor hun geweldloze strijd voor de veiligheid van vrouwen en voor het recht van vrouwen op volledige deelname aan vredesopbouwwerk.”
Voor Ellen Johnson Sirleaf – de president van Liberia en de eerste vrouwelijke Afrikaanse president in de moderne geschiedenis – en activiste Leymah Gbowee was de prijs een erkenning van hun gecombineerde inspanningen om vrede te stichten in hun thuisland Liberia en tegelijkertijd te strijden voor vrouwenrechten.
“Dit hele proces van drie vrouwen die de Nobelprijs voor de Vrede ontvangen is echt overweldigend,” vertelde Gbowee aan de New York Times. “Het is eindelijk een erkenning dat we de andere helft van de wereldbevolking niet kunnen negeren. We kunnen hun unieke vaardigheden niet negeren.”
Voor journaliste en pro-democratie activiste Tawakkol Karman betekende de prijs een erkenning van haar rol als voorvechtster van vrouwenrechten, vrede en democratie in Jemen.
Malala Yousafzai (2014)
Preach, Malala 🙌 Voor meer citaten over #vrede en actie ondernemen, bezoek GlobalCitizen.org. (📷: Simon Davis/DFID) #malala #actie #advocacy
Malala was net 17 jaar oud toen ze de Nobelprijs voor de Vrede won voor haar “strijd tegen de onderdrukking van kinderen en jongeren en voor het recht van alle kinderen op onderwijs”, waarmee ze de jongste ontvanger van de prijs tot nu toe was. Ze deelde de eer met mede-oprichter van kinderrechten Kailash Satyarthi.
De uit Pakistan afkomstige is een vocale voorvechter voor onderwijs aan meisjes sinds ze in 2012 werd neergeschoten door de Taliban, een poging om haar het zwijgen op te leggen en te voorkomen dat zij, en meisjes zoals zij, onderwijs zouden krijgen.
“Hoe komt het dat landen die wij sterk noemen zo machtig zijn in het creëren van oorlogen, maar zo zwak zijn in het brengen van vrede?” vroeg ze zich af tijdens het in ontvangst nemen van de prijs. “Hoe komt het dat het geven van wapens zo makkelijk is, maar het geven van boeken zo moeilijk?”
Lees meer: Malala strijdt voor onderwijsrechten op 2015 Global Citizen Festival