Kankercellen produceren eiwitten, antigenen genaamd, die het lichaam aanzetten tot het maken van antilichamen tegen deze eiwitten – auto-antilichamen. Onderzoekers van de Universiteit van Nottingham (VK) hebben ontdekt dat deze tumor-geassocieerde antigenen (TAA’s) goede indicatoren van kanker zijn, en nu hebben zij panels van TAA’s ontwikkeld waarvan reeds bekend is dat zij in verband worden gebracht met borstkanker om te kunnen vaststellen of er al dan niet auto-antilichamen tegen deze antigenen aanwezig zijn in bloedmonsters van patiënten.
In een pilotstudie hebben de onderzoekers, die deel uitmaken van de groep van het Centre of Excellence for Autoimmunity in Cancer (CEAC) aan de School of Medicine van de Universiteit van Nottingham, bloedmonsters genomen van 90 borstkankerpatiënten op het moment dat bij hen borstkanker werd gediagnosticeerd en deze vergeleken met monsters van 90 patiënten zonder borstkanker (de controlegroep).
Zij gebruikten screeningtechnologie (proteïnemicroarray) waarmee zij de bloedmonsters snel konden screenen op de aanwezigheid van auto-antilichamen tegen 40 TAA’s die in verband worden gebracht met borstkanker, en ook 27 TAA’s waarvan niet bekend was dat zij in verband worden gebracht met de ziekte.
Tijdens de presentatie van het onderzoek op de NCRI-conferentie zei mevrouw Daniyah Alfattani, een PhD-studente in de groep: “De resultaten van onze studie toonden aan dat borstkanker inderdaad auto-antilichamen induceert tegen panels van specifieke tumor-geassocieerde antigenen. We waren in staat om kanker met redelijke nauwkeurigheid op te sporen door deze auto-antilichamen in het bloed te identificeren.”
De onderzoekers identificeerden drie panels van TAA’s waartegen auto-antilichamen kunnen worden getest. De nauwkeurigheid van de test verbeterde in de panels die meer TAA’s bevatten. Het panel van vijf TAA’s detecteerde correct borstkanker in 29% van de stalen van de kankerpatiënten en identificeerde 84% van de controlemonsters correct als zijnde kankervrij. Het panel van zeven TAA’s identificeerde correct kanker in 35% van de kankermonsters en geen kanker in 79% van de controlemonsters. Het panel van negen antigenen identificeerde kanker correct in 37% van de kankermonsters en geen kanker in 79% van de controlemonsters.
“We moeten deze test verder ontwikkelen en valideren,” zei mevrouw Alfattani. “Maar deze resultaten zijn bemoedigend en geven aan dat het mogelijk is om een signaal voor vroege borstkanker te detecteren. Zodra we de nauwkeurigheid van de test hebben verbeterd, opent dit de mogelijkheid om een eenvoudige bloedtest te gebruiken om de vroege opsporing van de ziekte te verbeteren.”
De onderzoekers testen nu monsters van 800 patiënten tegen een panel van negen TAA’s, en ze verwachten dat de nauwkeurigheid van de test zal verbeteren met deze grotere aantallen.
“Een bloedtest voor de vroege opsporing van borstkanker zou kosteneffectief zijn, wat vooral van waarde zou zijn in lage- en middeninkomenslanden. Het zou ook een gemakkelijker te implementeren screeningmethode zijn dan de huidige methoden, zoals mammografie,” zei mevrouw Alfattani.
De onderzoekers schatten dat, met een volledig gefinancierd ontwikkelingsprogramma, de test in ongeveer vier tot vijf jaar in de kliniek beschikbaar zou kunnen komen.
Een soortgelijke test voor longkanker wordt momenteel getest in een gerandomiseerde gecontroleerde proef in Schotland, waarbij 12.000 mensen zijn betrokken die een hoog risico lopen longkanker te krijgen omdat ze roken. Zij zijn gerandomiseerd om al dan niet een bloedtest op auto-antilichamen te ondergaan die ELISA wordt genoemd (Early CDT-Lung). Deelnemers die positief op de auto-antilichamen reageren, worden vervolgens om de twee jaar gevolgd met een CT-scan om longkanker in een vroeg stadium op te sporen, wanneer het gemakkelijker te behandelen is.
De CEAC-groep werkt ook aan soortgelijke tests voor pancreas-, colorectale en leverkanker. Dergelijke solide tumoren, evenals long- en borstkanker, maken ongeveer 70% van alle vormen van kanker uit.
“Een bloedtest waarmee elk van deze vormen van kanker in een vroeg stadium kan worden opgespoord, is het hoofddoel van ons werk,” concludeerde mevrouw Alfattani.
Dr Iain Frame, CEO van het NCRI, zei: “Vroege diagnose met behulp van eenvoudige, niet-invasieve manieren om de eerste tekenen van kanker op te sporen is een belangrijke strategische prioriteit voor het NCRI en iets wat we allemaal graag in de praktijk zouden zien werken. De resultaten van deze pilotstudie voor een bloedtest om borstkanker in een vroeg stadium op te sporen zijn veelbelovend en bouwen voort op de expertise van deze onderzoeksgroep op het gebied van andere vormen van kanker, zoals longkanker. Het is duidelijk nog vroeg, maar we kijken uit naar de resultaten van de grotere groep patiënten die nu wordt onderzocht.”
Abstract nr: Poster 2966, posterboard nummer 37, gebied 2. “Clinical utility of autoantibodies in early detection of breast cancer,” door Daniyah Alfattani et al. 19.20 uur GMT. Stil theater 2, Exhibition Hall, zondag 3 november.